Türkiye Cumhuriyetinin 1950 yılına kadar ki dönemde, doğru olduğu düşünülen bir ulusal politikasıyla demiryolu ve denizyolu taşıma sistemlerine ağırlık verilmiştir. Gerçekleştirilen hamlenin sonunda, Türkiye’nin önemli yerleşim ve üretim merkezleri demiryolu ağıyla birbirine bağlanmıştır o zamanlar da en yaygın şekilde aktiflik gösteren taşımacılık sistemi demiryolu taşımacılığıydı 1940’lara kadar süren bu atılım döneminden sonra demiryolları için durgunluk dönemi başlamış ve denizyolu taşımacılığı piyasada önemli bir yer edinerek 1940-50 arasında yalnızca 370 km demiryolu yapılmıştır. Denizyolu ulaşımına bakıldığı zamansa gemi yapan, işleten ve liman hizmetlerini veren kuruluşların devlet tarafından kurulduğu görülmektedir. Bu durum da bizlere hem uluslararası ticarette hem de denizden yapılacak atılım faaliyetleri için denizyolu taşımacılığına ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. Karayolları bu aşamada, 14.000 km’si bozuk ve bakıma muhtaç durumda olmak üzere 18.365 km uzunlukta bir ağdan ibaretti. Demiryollarını destekleyen ve ülkenin ulaştırma ihtiyaçlarını karşılayacak yeterlilikten uzak olaydaki bu karayolu ağında, 1950 yılına kadar önemli bir iyileştirme yapılmamıştır. Bunların sonucu olarak 1950 yılında, yolcu taşımacılığında, taşıma türleri arasındaki dağılım %49,9 karayolu, %42,2 demiryolu, %7,5 denizyolu ve %0,6 havayolu şeklindeydi. İç yük taşımalarında ise demiryolu %55,1, denizyolu %27,8, karayolu %17,1’lik bir payı vardı. 1950’den sonra gelişen taşımacılık sektöründen demiryolu hala kendini korumaya çalışıyordur fakat artık denizyolunun kalkınmasına bakıldığında gelişen ulaştırma sistemini denizyolu almıştır. Ardını karayolu, havayolu diye gelişime katkı sağlayan ulaştırma sistemleri olarak takip etmektedir.
ULAŞTIRMA SİSTEMİ VE YÖNETİMİ NE DEMEKTİR?
Ulaştırma Sistemleri 5’e ayrılmaktadır bunlar; karayolları, denizyolları, havayolları, demiryolları ve boru hatlarıdır. Bu sistemler insanların sosyal, kültürel, ekonomik ve askeri yönlerden faydalanabildiği, hayatlarını kolaylaştırdığı ve hayatlarının birçok alanında kullanıldığı ama bir yandan da insanların da içinde bulunduğu karmaşık bir olaydır. Ve bunlar belirlenen hedef doğrultusunda aralarında düzenli bir etkileşim bulunan ögelerin bir araya toplanarak belirli bir amaca ulaşmak için ortak faaliyet gösterirler. Ulaştırma bir yerden başka bir yere dünya sistemini kolaylaştırmak için farklı araçlarla farklı platformlarda gerek duyulan ihtiyaçları karşılamaya çalışılmaktadır. Ulaştırma sistemleri de bunlar için oluşturulmuş bir yapı taşıdır. Ulaştırma sistemlerinin yönetimini yapmak ise kalkınmalarını takip etmek gelişim veya düşüş sürecinde yaşanan olayları incelemektedir. Her bir taşımacılık sistemi için ayrı yönetim şekli uygulanmaktadır ve bu gerekçeyle de taşıma sektörü için her birine farklı bütçe ayrılmaktadır.
ULAŞTIRMA SİSTEMLERİNİN TEMEL UNSURLAR
Ulaşım yolu: (Taşıma yolu), üzerinde veya içinde uygun ulaşım araçlarıyla yolcu ve yükün birlikte veya ayrı ayrı taşındığı hatlardır.
Ulaşım aracı/taşıt: Yolcu ve yükü bir yerden başka bir yere taşımaya yarayan araçlardır.
Taşınan: Her türlü yük ve yolculardır.
Yük: Ulaşım araçlarıyla bir noktadan diğerine taşınan, insan dışındaki her türlü canlı ve cansız varlıklardır.
Taşıyan: (Ulaştırmacı, taşıyıcı), yolcu ve/veya yükü belli bir yerden ulaşım aracı ile alıp belli bir yere emniyetli, sağlam, tam ve zamanlı olarak götürecek, taşımayı gerçekleştirecek işletmeciye verilen addır.
Taşıma sözleşmesi: Taşıyan ile taşınan ya da taşıtan arasında yolcu ve yükün taşıma kurallarına ve anlaşma koşullarına uygun şekilde taşınmasını sağlamayı amaçlayan yazılı belgedir.
ULAŞTIRMA SİSTEMLERİ NELERDİR?
İlk insanla birlikte duyulan bu ihtiyaç, devamlı gelişerek 6 tane taşıma sistemi oluşturulmuştur. Bu sistemler insanların çok çeşitli olan ihtiyaçlarını, bulundukları yerden her şeyi karşılamaya pek imkan yoktur. Bu sebeple ihtiyaçlarını elde etmek için başka yerlere gitmek zorunda kalırlar ve bu her zaman gerçekleştirilemez. Aynı zamanda toplumun bir üyesi olarak arkadaş ve akrabalarını ziyaret, değişik yer ve insanlar görmek için de hareket etmek ve yer değiştirmek ihtiyacını duyarlar. İlk insanla birlikte duyulan bu ihtiyaç, devamlı gelişerek şu altı taşıma sisteminin oluşmasını sağlamıştır;
- Karayolu taşıma sistemi,
- Suyolu taşıma sistemi,
- Havayolu taşıma sistemi,
- Uzay taşıma sistemi,
- Boru hatları taşıma sistemi,
- Demiryolu taşıma sistemi.
KARAYOLU TAŞIMA SİSTEMİ: Karayolu taşımacılığı, ürünlerin istenilen yere, istenilen zamanda güvenle, hızlıca, sağlam bir şekilde ulaştırılmasına olanak sağlayan bir ulaştırma sistemidir. Başlangıç ve de varış noktaları arasında aktarmaya ihtiyaç duymadan taşımaya olanak sağlaması sebebiyle diğer taşıma türleriyle kıyaslandığında; süratli olması, özellikle kısa mesafeli yapılacak taşımalarda diğer alternatif taşıma sistemlerine oranla daha ucuz olması gibi bazı avantajlara sahip taşıma metodudur. Karayolu taşımacılığı sadece kendi alanında değil, her alanda kullanışlı bir sektördür havayolu denizyolu, suyolu, boru hattı gibi taşımacılık sektörüne de birçok katkısı bulunmaktadır. Karayolu taşımacılığı hem yurtiçi hem de uluslararası bölgelerde de kullanılmaktadır. Günümüzde taşımacılık alanında en çok tercih edilen kara yolu taşımacılığıdır çünkü kara yolu taşımacılık güvenilirdir, hem yaygın olarak kullanılır hem de daha fazla yükün taşınmasını sağlayabilmektedir. Bir ev taşınmasından, bir fabrikanın taşınmasına kadar her tip taşımacılık kara yolu taşımacılığıyla gerçekleşmektedir. Gerek kolaylık acısından gerek fiyat acısından daha cazip olan karayolu taşımacılığı bu sektörde kullanımı en yaygın taşıma şeklidir.
SUYOLU TAŞIMA SİSTEMİ: İç Suyolu Taşımacılığının tarihi çok eski tarihe dayanmaktadır. Antik çağdan süregelen zamanda Mezopotamya vadisinde Dicle ve Fırat nehirlerinden, Mısır’ın bereketli nehri Nil’e, Avrupa’da Ren ve Tuna nehirlerine kadar nehir taşımacılığı aktif olarak kullanılmıştır. Bu taşımacılıkta genel olarak Feeder denilen bazı yönden uzun, hafif, düşük tonajlı tekne veya gemilerle gerçekleştirilir. Taşınan yükler demiryolu veya kara taşımacılık şekliyle limanlara aktarılarak deniz taşımacılığına devam edilir. suyolu taşımacılığında da anlatılan bu taşımacılık sistemi intermodal taşımacılık modunun bir ayağı olarak kullanılmaktadır. Denizyolu taşımacılığına da katkı sağlamıştır.
Nehir taşımacılığı yapılabilmesi için söz konusu Suyolunun eğiminin ve ona bağlı olarak belirlenen hızının uygun olması gereklidir suyolu taşımacılığında dalgalı ve eğimi yoğun yerlerde sağlıklı şekilde taşımacılığı aktif şekilde gerçekleştirememektedir. Aksi taktir de geminin alabora olması ihtimali ortaya çıkacaktır. Bu yüzden genelde düz olan sular üzerinde taşımacılık yapılır. Veya taşımacılığın sağlayacağı katkı ve avantaj çok büyük ve önemli ise kademeli su kontrol sistemleri yapılarak su, düz ve akıntısız hale getirilir. Tıpkı Panama Kanalında olduğu gibi gemiler basınç veya hidrolik sistemlerle alçaltılıp yükseltilir. Aynı zamanda da su derinliğinin yeterli olması ve teknenin dibe batmaması ve karaya oturmaması gerekir çünkü çok basittir ki bu halde taşımacılık yapılamaz her şeyi sistematik bir şekilde ilerlemesi gerekmektedir. Bu durumda da yapay olarak derinleştirme ve genişletme çalışmaları yapılabilir. İç suyollarında tüketilen enerji miktarının karayolu taşımacılığında kullanılan enerjinin yüzde 30’undan az olduğu ve demiryolu taşımacılığının kullandığı enerji miktarının yaklaşık yüzde 80’i olduğu iddia edilmektedir.
HAVAYOLU TAŞIMA SİSTEMİ: Taşımacılık ya da kargo anlayışı, bilindiği gibi, herhangi bir ürünün herhangi bir malzemenin, istenilen bir yerden alınması, istenilen diğer bir noktaya, yine istenilen zamanda, sağlıklı koşullarda teslim edilmesi anlamına gelmektedir. Ve bunun içinde gelişen teknolojiler ve sistemlerle birlikte artık günümüzde bu alanda hizmet veren birçok işletme bulunmaktadır. Kargo ifadesi kullanıldığında genelde akla, klasik kargo şirketleri gelmektedir. Bir ürün teslim edilmekte, bir adres verilmekte, teslim edilen ürün, adrese en kısa zamanda, bozulmadan, deforme meydana gelmeden, ulaştırılmakta ve gönderinin adresine gerekli bilgi verilmektedir. Ama her taşımacılık ve kargo şirketleri aynı anlayış ile çalışmamakta olup bazı benzerlikleri taşımaktadır. Havayolu taşımacılığında, benzer prensipler dahilinde hareket etme anlamına gelmektedir. Genel anlamda Sorusunun karşılığında, klasik kargo anlayışının, havayolu ile uçaklar ile istenen noktalara ulaştırılması, teslimat sürecinin tamamlanması olarak da söylenebilir. Elbette, belirgin farkları, klasik karayolu ya da demiryolu taşımacılığına göre, belirgin farkları bulunmaktadır. Daha hızlı işlem süresi, istenilen noktaya malzemenin ya da gönderilen ürünün daha hızlı bir şekilde ulaşması, tercih edilmesinin temel nedenleri arasında bulunmaktadır. Diğer taşımacılıklara göre daha pahalı olsa da daha hızlı, daha güvenilir bir şekilde hizmet sunmaktadır.
Günümüzde bu kapsamda hizmet veren şirketlere bakıldığında, farklı ülkelere, uluslararası taşımacılık anlayışına hakim bir işlemin sergilendiği görülebilmektedir bazı işletmelerin, yedi kıtada, dünyanın tüm hava limanlarına uçaklarını gönderdiği, her noktaya hizmet götürdüğü, bilinen bir gerçeği işaret etmektedir. Büyük lojistik firmaları bu kapsamda vermiş olduğu hizmetler ile havayolu taşımacılığını en üst noktaya ulaştırmıştır. Uluslararası taşımacılıkta denizyolu taşımacılığı yoğun aktiflik gösterse de havayolu taşımacılığı daha çok kullanıldığı ve işe yaradığı görülmektedir.
UZAY TAŞIMA SİSTEMİ: Uzay yolculuğu Dünya’dan atmosfer dışına veya dış uzayda gerçekleştirilen yolculuğa verilen isimdir. Uzay yolculukları, insanlı ya da insansız uzay araçları ile bilimsel, askeri veya ticari amaçlarla gerçekleştirilir. Uzay yolculukları genellikle uzay aracını taşıyan roketlerin yeryüzünde ateşlenmesi ile başlar ve ondan sonrası içinde ayrı planlama yapılmıştır. Yerçekimini yenen taşıt, atmosfer dışına çıkar. İkiye ayrılarak tasarlanan uzay araçları Bazı uzay araçları Dünya’ya geri dönecek şekilde tasarlanmışlardır. Bir kısmı ise süresiz olarak uzaya gönderilirler. Süresiz olanlar uzayda olup biten olayların genel incelenmesi için sonsuz gönderilenlerdir. Uzay da yaşam olmadığı iddia edilse de dünyadan sonra oradaki herhangi bir gezegende yaşam başlayacağı öne sürüldüğü için uzay araçları gönderilerek takip edilmektedir. Askeri alanda daha çok kullanılsa da ticari amaca da dökülerek uzay yolu taşımacılığı işleve dökülmüştür.
BORU HATLARI TAŞIMA SİSTEMİ: Boru hattı taşımacılığı, malı borular yardımı ile nakletme işidir. Genellikle sıvı ve gaz maddeler taşınır fakat pnömatik borularda kapsüllere konulan katı maddeler hava basıncı kullanılarak da taşıma yapılır. Bu gazların ve sıvıların yanı sıra bazı kararlı kimyasal malzemeler de boru hattı yardımı ile nakledilebilir. Yer altından, yer üstünden fark etmeksizin sıvı ve gaz mamullerinin taşımacılığına yardımcı olmaktadır. Hayatımızda çok fazla bir alanda kullanmasak da bize fayda sağlayan bir taşımacılık sistemidir. Boru hatları deniz altına da inşa edilebilir, her iki yöntemde ekonomik ve teknik yönden çok fazla dikkat gerektirir, çoğunlukla petrol denizlerde tanker gemileriyle taşınır. Basit görünse de aslında çok zor bir sistemdir ve aynı zamanda da tehlikelidir kazar yaşanır ve patlama anında zehirlenmeler ve ölümlere de yol açar.
DEMİRYOLU TAŞIMA SİSTEMİ: Demiryolu taşımacılığı nedir; diğer taşımacılık hizmetlerine göre ulusal ya da uluslararası alanda daha ekonomik ve daha güvenli olanaklar sunmaktadır. Malın cinsine göre açık veya kapalı vagonlarla taşıma hizmeti sağlamakla birlikte; ağır yükleri taşımakta da diğerlerine oran bir tık öndedir. Demiryolu mal taşımacılığı son dönemde köklü bir değişime uğramış olup ağırlıklı olarak diğer taşıma türleriyle entegrasyonun sağlandığı bir sistem haline dönüştürülmüştür. Ve bu da özellikle hızlı trenler, yeni vagon tipleri ve entegre teknolojilerle birlikte diğer taşımacılık türlerine alternatif olarak sunulmaktadır. Lojistik sektöründe faaliyet gösteren bütün işletmeler demiryolu taşımacılığındaki gelişmeleri dikkatle takip etmektedirler. Son dönemler de imza atılan projelerden sonra Devlet demiryolu taşımacılığı konusunda son donemde ciddi altyapı yatırımları yapmış ve yasal çerçeveyi yeniden ele almıştır. Demiryolu bölümü kurmuş, demiryolu güzergahları, sevk süreleri, maliyetler, vagon kiralama, vagon sahipliği, aktarma noktaları, terminaller, emniyet, uluslararası belgeler, uzman personel temini ve eğitim desteği alma gibi birçok konuyu gündeme almış durumdadır. Hızlı bir taşıma sistemi olmasa da güvenilir ve kazaların en az gerçekleştiği taşıma sistemi olarak gözler önündedir. O yüzden uluslararası projeler de devlet desteğiyle genel olarak kullanılan taşıma sistemidir.
Instagram Hesabımızı da takip edebilirsiniz!
No responses yet