Lojistik Köyler ile Lojistik Merkezlerinin Arasındaki İlişki Analizi

Merhaba sevgili okurlarım, bugün yine sizlere takip ettiğim güncel konulardan yola çıkarak bir makale hazırladım. Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan en önemli hatlardan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattının yapımı geçtiğimiz günlerde tamamlanmış olup henüz açılışı yapılmadan ilk ihracatını (Çin’e beyaz eşya ihracatı) gerçekleştirmiştir. Bilindiği üzere Bakü-Tiflis-Kars hattı, Kars Lojistik Merkezinden geçmektedir. Her ne kadar insanlar lojistik merkezi ile lojistik köyünü aynı zannetse de her ikisi de birbirinden farklı kavramlardır. Peki Lojistik Merkezi ve Lojistik Köyü nedir? Bu iki kavram arasındaki fark nedir? Ülkemizdeki nicel varlıkları ve önemi nedir? Gelin isterseniz hep beraber bakalım cevaplarına…

LOJİSTİK MERKEZİ NEDİR?

TCDD’nin tanımlamasına göre lojistik merkezler; kombine taşımacılıkta ulaşım yollarının geliştirilmesi ve ulaşım modları arasında etkin bağlantının kurulması, depolama, bakım-onarım, yükleme-boşaltma, elleçleme gibi faaliyetlerin daha ekonomik bir şekilde gerçekleştirilmesi maksadıyla kurulan tesislerdir.

Lojistik merkez kavramı oldukça popüler bir kavram olarak göze çapmakla birlikte Avrupa’da bu kavramın kullanımının farklılıklar gösterdiği de gözlenmektedir. Bu değişik kullanım şekillerini şu şekilde sıralayabiliriz:

  • İngiltere: ‘Freightvillages’
  • Fransa : ‘Plateformelogistique” ve “plateformemultimodale’
  • Almanya: ‘Güterverkehrszentrum’ (GVZ)
  • İtalya : ‘Interporto’
  • Hollanda ‘Rail service centre” (RSC) ve “ tradeports’
  • Danimarka : ‘Transport centre’

LOJİSTİK KÖYÜ NEDİR?

Lojistiğe dair tüm faaliyetlerin işletmeler tarafından yürütüldüğü belirli bir bölgedir. Lojistik köy kavramı, geleneksel faaliyet olan depolama hizmetlerine ek olarak etiketleme, montaj ve yarı üretim gibi ilave değerlerin sunulduğu hizmet merkezlerini tanımlamak için kullanılır.

Lojistik köyler sadece kısa ya da uzun mesafeli nakliye işlerinin yapıldığı yer değildir. Üretici işletmeler ile lojistik şirketleri arasındaki ilişkiyi kuran merkezlerdir. Bu yüzden de lojistik köyler, lojistik akışın yoğun olduğu, ayrıca çok çeşitli ve yoğun ulaşım ağlarına yakın yerlere kurulmalıdır.

Resim 1: Örnek Lojistik Köy Planı

DÜNYA’DAKİ LOJİSTİK KÖYLERİ

Lojistik köy kavramı ilk kez ABD’de ortaya çıkmıştır. ABD’yi Japonya ve ardından da Batı Avrupa ülkeleri takip etmiştir. 1960’lı yıllarda Fransa, İtalya  ve Almanya’da örnekleri görülmeye başlanmıştır. 1980’li yıllarda ise lojistik köylerin kurulumunda artış görülmüştür. Hatta en çok lojistik köy kurulan ülke Almanya olmuştur. Almanya’da 33 Lojistik Köyde 1200 işletme faaliyet göstermektedir. ABD’de Lojistik Köylerin kurulmasının temel nedenleri şehir içinde artan trafik yoğunluğu ve eski sanayi alanlarının kazanılması iken Avrupa’da kurulan Lojistik Köyler estetik kaygılar, çevre kirliliğini önleme, dağınık durumdaki lojistik hizmetlerin bir alanda toplanması ve ABD’de olduğu gibi eski sanayi alanlarından tekrar yararlanma temelleri üzerine kurulmuştur.

TÜRKİYE’DE LOJİSTİK KÖY UYGULAMALARI

Ülkemizde ulaştırma ve ticaret alanında yaşanan gelişmelerden dolayı lojistik köy kurulması adeta zorunluluk haline gelmiştir. Bu konu gündeme ilk kez 2000 yılında gündeme gelmiştir. 2006 yılında ise TCDD tarafından çalışmalara başlanmıştır ve akabinde özel sektöründe devreye girmesiyle lojistik köyleri kurulmuştur. Lojistik köylerinin kuruluş yerlerinin tespiti TCDD tarafından yapılmıştır. Mekan seçiminde özellikle şehir merkezleri içinde kalmış yük garları çevresinde, diğer taşımacılık türleriyle kolay entegre olabilecek noktalarda, organize sanayi bölgelerine yakın ve yüksek yük potansiyeli bulunan yerlerde lojistik köylerin kuruluş çalışmaları sürdürülmektedir.  Bu projelerden bazıları tamamlanmışken bazıları da plan ve/ veya yapım aşamasındadır.

Resim 2: Türkiye’deki Lojistik Köylerin Dağılımı (Kurulan ve Kurulması Planlanan/ 2008)

Resim 3: Türkiye’deki Lojistik Köy ve Lojistik Merkezlerin Haritası (2019)

KULLANIMA AÇIK OLAN LOJİSTİK KÖYLERİ
  • İstanbul (Halkalı)
  • İzmit (Köseköy)
  • Balıkesir (Gökköy)
  • Samsun (Gelemen)
  • Eskişehir (Hasanbey)
  • Uşak
  • Erzurum (Palandöken)
  • Denizli (Kaklık)
  • Kayseri (Türkoğlu)
YAPIM AŞAMASINDA OLAN LOJİSTİK KÖYLERİ
  • Bilecik (Bozüyük)
  • Mersin (Yenice)
  • Kars
  • Konya (Kayacık)
  • İzmir (Kemalpaşa)
İHALE & PROJE AŞAMASINDA OLAN LOJİSTİK KÖYLERİ
  • Kayseri (Boğazköprü)
  • İstanbul (Avrupa yakası)
  • Karaman
  • Sivas
  • Bitlis (Tatvan)
  • Mardin
  • Habur

LOJİSTİK KÖYÜ VE LOJİSTİK MERKEZİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Yerli literatür çalışmalarımızın az olduğundan dolayı kaynakları yurtdışından alınca ister istemez çevrim hataları ile karşılaşıyoruz. Uluslararası lojistik coğrafyasında uzman olan yabancı akademisyen Jean Paul Rodrigue’nun yaptığı sınıflandırmaya göre lojistik terminallerinin sunduğu hizmet 4 temel başlığa ayrılır. Bunlar:

  • Liman merkezli lojistik merkezler (logistic zones)
  • Dahili- kuru limanlar (inland / dry ports)
  • Lojistik bölgeler (logistics zones)
  • Nakliye köyleri (freight villages)

Lojistik merkezler ve lojistik köyler tesis ve faaliyetler açısından birbirine çok benzerler. Bu nedenle çoğunlukla isim olarak da birbiriyle karıştırılırlar. Aralarında bazı farklar bulunmaktadır. Şöyle ki lojistik merkezler, planlamaya dayalı olarak kurulan yasal bir yapıya sahip kurumken; lojistik köyler ihtiyaçtan ortaya çıkan arkasında genellikle bir girişimcilik hikayesi bulunan özel ya da halka açık kurumlardır.

Lojistik merkez sadece lojistik hizmet ihtiyaçlarını karşılarken lojistik köyler otelinden, bankasına, kongre merkezinden, lojistik hizmet sunan işletmelerin (3PL) ofis ve tesislerine kadar çok çeşitli tesisleri bir arada bulundurur.

LOJİSTİK KÖYÜ VE LOJİSTİK MERKEZİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ANALİZİ

Lojistik kavramını;  bir malın doğru yerde, doğru zamanda, doğru miktarda, en yüksek kalitede, en güvenli biçimde ve uygun maliyetlerle bulundurulması olarak tanımlayabiliriz.

Lojistiğe dair her geçtiğimiz gün yeni kavramlar türetilmekte ve literatüre girmektedir. Nitekim bunlardan birisi de lojistik köyü kavramıdır. Ülkemizdeki yerel kaynakların ve çalışmaların yetersiz olmasından mütevellit yabancı kaynaklardan esinlenmekteyiz. Fakat görüyoruz ki yapılan çeviri hataları bazı kavramların anlamsal açıdan birbiri ile karıştırılmıştır. Ve hatta aynı anlammış gibi lanse edilen kavramlarda bulunur ki bu da benim bugünkü makale konumda olduğu gibi.

Globalleşen dünyamızda tüm sektörlerde olduğu gibi lojistik sektöründe de hareketlerin artması yeni ihtiyaçları doğurmuştur. Maliyetlerin düşürülmesi, trafik sorunlarının ve çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla lojistik köylerin oluşturulması büyük önem arz etmiştir.

 Rodrique & Notteboom’a göre lojistik köyleri; çok yönlü ulaşım ağlarını içeren lojistik bölgeler olarak tanımlamıştır. Burada lojistik köy kavramının lojistik merkez ile çok benzer olduğunu görmekteyiz. Halbuki aralarında çok ufak bir farklılık vardır ki o da şu şekildedir: Lojistik merkezler tek ve yasal/kurumsal yapılarken; Lojistik köyler ise tek ve özel/ halka açık yapılardır. Bu farka rağmen lojistik köy ile lojistik merkezler aynı amaca hizmet etmektedirler.

Sonuç olarak; lojistik köyler, gerek lojistik akışını kontrol eden, gerekse de lojistik yan faaliyetleri kolaylaştıran bir çözüm yoludur. Lojistik köyler, yoğun ulaşım ağlarına yakın yerlere kurulmalı, fonksiyonel, çevreci ve mevzuata uygun olup iyi yönetilmelidir. Lojistik merkezlerin ise sayısından çok fonksiyonel olmaları önemlidir.

Instagram Hesabımızı da takip edebilirsiniz!

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top
© 2025 Lojistik Bilimi. Tüm hakları saklıdır.