Covid-19 Virüsünün Soğuk Zincir Lojistiğine Etkisi

Merhaba sevgili okuyucularım, tekrardan karşınızda olmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Bugün sizlere gerek gıda gerekse tıbbi malzemelerin depolanmasını sağlayan teknolojiden, soğuk zincir lojistiğinden bahsedeceğim. Takdir edersiniz ki günümüzde bu konunun önemi daha da artmış durumdadır. 2019 yılının Aralık ayında Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve zamanla tüm dünyayı saran Covid-19 virüsü küresel bir krize neden olmuştur. Bu virüsün henüz net bir tedavi şekli bulunmayıp uzmanlarımız tarafından araştırılmaya devam edilmektedir (Salgın sebebiyle yaşamını yitiren vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet yakınlarına sabır diliyorum). Makaleyi yazmaktaki amacım, bu virüsün soğuk zincir lojistiğiyle ilgisini ve etkisini göstermektir.

SOĞUK ZİNCİR NEDİR? NEREDE KULLANILIR?

Soğuk zincir; gıda maddelerinin üretimden tüketime kadar geçen sürede sahip olduğu özellikleri korumak amacıyla soğuk ortamda depolanması ve yine taşınırken soğutmalı araçlarla taşınması gibi soğuk uygulamalara verilen isimdir.

Gıda maddelerinin üretimi kadar tüketiminin de muhafazası da o derece önemlidir. Üretimden tüketime kadar ki süreç büyük titizlikle yapılmalıdır. Soğuk zincirin kırılmaması, arızaya geçmemesi gereklidir. Aksi halde ürünün kalitesi düşebilir veyahut bozulabilir. Ürünün bozulması ya da kalitesinin düşmesi hem satıcı hem de tüketici için ekonomik kayba ve sağlık sorunlarına neden olabilir. Gıda kaybını minimum düzeye indirmenin olmazsa olmazı, hasat sonrası uygulamaların doğru yapılması, soğuk muhafaza tesislerinin ürün özellikleri göz önünde bulundurularak tasarlanması, soğuk taşıma işlemlerinin doğru planlanması, uygulanması, doğru malzeme seçimi ve tüm süreçte çalışanların iyi eğitilmesi ile mümkündür. Soğuk zincir aşamalarında ekipman kadar bu ekipmanı kullanan insan gücü de önemlidir. Zincirin her aşamasında kullanılan ekipmanlar ne kadar kaliteli olursa olsun, o ekipmanı kullanacak olan insan gücüdür. Her ürün aynı koşullarda taşınmaz, her ürün aynı ısıda ve aynı nem oranında muhafaza edilemez, her ürünün üretim sonrası uygulamaları ve dayanıklılık süresi aynı olmaz. Aşağıdaki resimde de gördüğünüz gibi, tükettiğimiz gıdaların özel soğutması olan frigofirik (soğutuculu araçlar) araçta kaç derecede muhafaza edilmesi gerektiği resmedilmiştir.

Diğer taraftan tanı ve tedavi için kullanılan tıbbi ürünlerin üretiminde sağlanan koşulların, uygulama anına kadar korunması gerekmektedir. Bunlardan bazıları için özel saklama koşulları ve soğuk zincir uygulamaları da gerekir. Soğuk zincir, biyoteknolojik ürünlerin ve özellikle aşıların saklanmasında kullanılan ısı koşullarını içeren sistemdir.

Gerek gıda gerekse evde kullanılan tıbbi ürünlerde soğuk zincirin kırılmamasının önemi konusunda tüketiciler de bilgilendirilmelidir. Gıdaların veya evlerde kullanılan tıbbi malzemelerin soğuk olarak muhafaza edilmesi gerekiyorsa, ambalajlarında açıklayıcı bilgiler bulunmalıdır.

SOĞUK ZİNCİR LOJİSTİĞİ NEDİR?

Soğuk zincir lojistiği, soğutma tekniği ve dondurma teknolojisi üzerine kurulu düşük sıcaklık lojistik sürecidir. Bu kavram, ürünlerin zamansal gecikme yaşadığı ve düzensiz sıcaklıklara karşı hızlı reaksiyon vermeyi ve hassas sıcaklık kontrolleri yapmayı gerektiren uygulamalar bütünüdür. Günümüzde birçok üretici işletme, ürünlerin taşınması için lojistik firmalarıyla anlaşma yapmayı tercih etmektedir. Bu amaçla üçüncü parti lojistik işletmeleri (3PL) tarafından gerçekleştirilen lojistik hizmetleri maliyeti düşürmede önemli rol oynamaktadır. İşletme maliyetlerinin azalması ve daha güçlü rekabet koşulları sağlamak adına alanında uzmanlaşan firmalarla çalışıp tüketicilere daha kaliteli hizmet verebilmek büyük önem arz etmiştir.

COVİD-19’UN LOJİSTİĞE ETKİSİ

• Covid-19 sonrası ihracat ve ithalatta yaşanan gecikmeler ve yüklenmiş araçların sınır kapılarında uzun süre beklemesi ciddi sorunlara sebebiyet vererek yaşanan gecikmeler ile zarara uğrayan birçok ürün ve zaiyat meydana gelmiştir.
• Öte yandan birbirine bağlantılı bu süreçlerde konsoloslukların Covid19 gündemi nedeniyle kapalı olması sürücülerin vize alamamasına etki etmiş, yurtdışından Türkiye’ye giriş yapan sürücülerin 14 gün karantinaya alınmasına ve bu durum da sefer sayılanının azalmasına neden olmuştur.
• Oluşan zararı minimum düzeye indirmek amaçlı alınan tedbirler de söz konusu olmuş, sınır kapılarında belirlenen tampon bölgelerde sürücü ve römork değiştirme gibi önlemlere başvurulmuştur.

Covid-19 gündemi ile birlikte lojistik sektöründe sınırlamalar çeşitli önceliklere göre sıralanarak, sınırlamaların uygulanacağı kalemler ile ilgili detaylar genelgelerle belirlenmiştir. Bunlar;

• Türkiye’den transit geçecek araçlar ve şoförler
• Türkiye’ye giriş yapacak şoförler (Türk ve Yabancı uyruklular)
• Türkiye’den çıkış yapacak şoförler
• Ro-Ro seferlerinde uygulanacak kurallar

Ticaretin devamı, üretici ve tüketicinin sorunlarının giderilmesi için uluslararası yük taşımalarında kolaylaştırıcı tedbirler de ele alınmıştır. Alınan tedbirlerden en çok dikkat çeken uygulama “temassız ticaret” uygulaması olmuştur. Temassız ticaret, belirlenmiş tampon bölgelerde yani Gümrük ve Turizm İşletmeleri (GTİ)’ne ait tır parkı izole alanlarında römork, konteyner ve şoför değişimiyle bireylerin birbirleri ile temasların sınırlandırılması şeklinde tanımlanabilir.

COVİD-19’UN SOĞUK ZİNCİR LOJİSTİĞİNE ETKİSİ

Ekim ayında yapılan panelden, pandemi döneminde yolcu taşımacılığında kısıtlamalar olmasına rağmen ilaçların ve tıbbi malzemelerin taşınmasının olmazsa olmaz değerde olduğunu ve artışın gözlemlendiğini öğrenmiştik. THY Özel Kargo Müdürü Abdullah Bahadır Büyükkaymaz’ın verilerine göre hava kargoda soğuk zincir lojistiğinin hassasiyet gerektiren ve bozulması muhtemel ürünler için kullanıldığını söyledi. Bunlar taze meyve ve sebzeler, taze balık, kesme çiçekler, ilaç ve tıbbi malzemelerdir. Pandemiye rağmen 2020’nin ilk 7 aylık döneminde ilaç ve medikal taşımalarında % 50 büyüme kazanırken dünyada hava kargo ilaç taşımacılığında ise % 7 oranında büyüme kazanmışız.

SONUÇ

Özetleyecek olursak; insanlar alışmış olduğu yaşamsal standartları devam ettirirken bu ihtiyaçların hiç değişmeyeceği kanaatiyle de karşılanmasını sağlayan varlıklardır. Ancak yaşanan salgın ile küresel anlamda birtakım önlemler alınmak zorunda kalındı. Ortaya çıkan bu virüs kurduğumuz düzeni sorgulamamızı ve yeni hayat standartları kurmamızı sağlamıştır. Bu süreçte her zamankinden daha da dikkatli davranmalı, tükettiğimiz gıdaların hijyenik olmasına, hastalıktan korunmak ya da tedavi olmak için ilaçlara daha güvenli bir ortam yaratmalıyız. Gıda ve ilaçların, tüketicilere bozulmadan ulaştırılması da soğuk zincir lojistiğinden geçer. Covid-19 genel anlamda ihracatları eskiye nazaran azaltmış olsa da soğuk zincir lojistiğine katkıda bulunmuştur.

Instagram Hesabımızı da takip edebilirsiniz!