Merhaba sevgili okurlarım 😊 Sanırım her insanda az da olsa bir hız tutkusu vardır. Hızın ve tutkunun bir araya geldiği en bilindik spor ise araba yarışlarıdır. Bildiğiniz üzere Formula 1 araba yarışları tüm dünya tarafından yoğun ilgi gören bir spordur. Bu hafta da yine güncelliği korumak adına, geçtiğimiz hafta İstanbul’da FIA (Uluslararası Otomobil Federasyonu) tarafından düzenlenen Formula 1 araba yarışlarına istinaden proje lojistiğini ele alacağım.
Lojistik sektörü çok yönlü taşımacılığı ele alır. Ekonomik yönden bakınca yükte hafif pahada ağır malların taşınmasının önemli olduğu gibi hem yükte hem de pahada ağır malların da önemi çoktur. Bu çalışmamla sizlere mimari ve tarihi eserlerin, büyük inşaat ve yol projelerinin yürütülmesinde kullanılan lojistik araçların tanımı, amacı ve kullanımı hakkında bilgi vermek istiyorum. Akabinde konumuza istinaden örnek olarak Formula 1 araba yarışlarının lojistik süreçlerini detaylarıyla ele alacağız.
AĞIR YÜK TAŞIMACILIĞI NEDİR?
Ağır yük taşımacılığı; normal kamyon veya tırlarla taşınamayacak kadar büyük ve ağır yüklerin yurtiçi ya da yurtdışına taşınması işlemine verilen isimdir. Ağır yük taşımacılığına uluslararası platformlarda Lowbed Taşımacılığı da denilmektedir. Lowbed ismi de, bu taşımacılık şekli için özel olarak üretilmiş yarı römorklardan gelmektedir. Hatta halk arasında uzunlukları yüzünden Yol Treni şeklinde de isimlendirilir.
Ağır yük taşımacılığının profesyonel ekiplerle yapılması oldukça önemlidir. Çünkü yükün kısa sürede ve güvenli şekilde taşınması işlemi ancak alanında uzman kişiler tarafından yürütülebilir. Ve bu taşıma şekli için mühendislik bilgisi gereklidir. Bu profesyonellik kapsamında taşınması gerçekleştirilecek yükün yerleştirilmesi işi, kullanılacak ekipmanların özellikleri, güzergah analizinin yapılması gibi işlerin tamamı profesyonelliğin tecrübe ile birleştirilmesi ile sunulacak bir hizmet olmalıdır.
Ağır Yükler Nasıl Taşınır?
Ağır yükler yani standartların dışında, normal kamyonlarla taşınamayacak büyüklükte veya tonda yüklerin taşınması için özel olarak römorklar üretilmiştir. Bu römorklara lowbed adı verilir. Bu yükler taşınırken çok yavaş ilerledikleri için özel taşımaya ihtiyaç duyulur. Lowbedler taşıma kolaylığı verir ve dengeyi sağlar. Ağır yük taşımacılığında taşınan yüklerin ağırlığı karayolunda 150 tonla sınırlıdır. Karayolunda taşınması mümkün olmayan yükler için ise denizyolu kullanılır. Ağır yük taşımacılığı için özel olarak üretilmiş gemiler de mevcuttur.
Ağır Yük Taşımacılığında Neler Taşınır?
- Formula 1
- Gabari-dışı yük taşımaları
- Tekerlekli ve normal vinçler
- Vinç malzemeleri
- Santraller
- Gemi motorları
- Döküm üniteleri
- Fabrika taşımaları
- İnşaat ve iş makineleri
- Tekneler ve yelkenliler
- Rüzgar tribünleri
- Boru hatları
- Köprü kirişleri
- Jeneratör taşımaları
- Çelik kafes konstrüksiyonlar
Ağır Nakliyata Konu Olan Yükler Nelerdir?
Ağır nakliyat kapsamında taşınacak yükler daha önce de belirttiğim gibi normal olmayan ölçü ve ağırlıktaki yüklerin taşınması işidir. Ağır yüklerin taşınması tahmin edildiğinden daha da zahmetli bir iştir. Bu kapsamda konteynır şantiye, türbin, santraller, silolar, yat, tekne, tır nakliyesi, ağır araçlar, fuar stant ve ekipmanları, iş makinaları, trafo, jeneratör gibi taşınması güç ve ağır olan yüklerin taşınması işi yapılmaktadır.
PROJE LOJİSTİĞİ
Proje; özgün bir ürün ya da hizmet yaratmak için girişilen çabadır. Proje lojistiği ise, genel olarak uluslararası taşımacılık kapsamında gabari ve istiap haddi aşımlarının söz konusu olduğu yükleme operasyonlarını ve tesislerin taşınmasını ifade etmektedir.
Proje Lojistiğinde Taşınan Tesisler
- Enerji Santralleri (Doğalgaz, Termik, Hidroelektrik, Rüzgar)
- Fabrikalar
- Endüstri
- İnşaat
- Petrol ve Rafineri Tesisi
- Madencilik
- Barajlar
Proje lojistiği, lojistik yönetimi kapsamındaki tüm faaliyetleri kullanmaktadır. Ancak her proje kendine özgü senaryolara sahiptir. Farklılık göstermesi sebebiyle de her biri ayrı planlama ve yürütme süreci gerektirir.
Proje Lojistiğinin Oluşturduğu Fonksiyonlar
- Transportasyon modellerinin bütünleşik kullanımı
- Planlama, depolama ve eşgüdümün sağlanması
- Anahtar teslim kapıdan kapıya çözümlerin sağlanması
- Yükleme ve boşaltma sürecinin gözetimi
- Malzemelerin gerekli yerlere konulması
- Gümrükleme, sigortalama ve gözetim işlemlerinin sağlanması
Proje Lojistiğinde Operasyonel Süreç
Hazırlık ve Analiz: Operasyondan önceki tüm süreçler detaylandırılarak planlanmalıdır. Hazırlık aşaması, parçalara ayırma işlemi, taşıma türleri ve sigortalama işlemi her yük tipi için ayrı ayrı belirlenmelidir.
Tasarım ve Planlama: Detaylandırılan süreç planlamaya dönüştürülür. Projenin başlayışından bitişine kadar her detay göz önünde bulundurulur ve mücbir bir sebep çıkmadıkça plana uyum sağlanmaya özen gösterilir.
Güzergah Belirleme: Projenin nerede başlayıp nerede biteceğini, duraklama noktalarını hesaplayan bir plandır.
Uygulama ve Kontrol Etme: Her proje kendine özgüdür. Bundan mütevellit kontrol sadece son aşamada değil en başından sonuna kadar yapılması projenin sağlığı açısından önemlidir. Yapılan tasarım ve planın uygulanması da bu aşamada gerçekleşir.
Proje Lojistiğinde Kullanılacak Yardımcı Ekipmanlar
- Vinçler
- Kaydırma ve kriko sistemleri
- Taşıyıcı ve yük yayıcı kirişler
- Döner tablolar
- Çelik destekler
- Tahta takozlar
- Halatlar
- Transpaletler
SPOR SEKTÖRÜNDE PROJE TAŞIMACILIĞINA İLİŞKİN BİR VAKA ÇALIŞMASI: FORMULA 1 ARABA YARIŞLARI
Bu çalışmanın amacı, proje lojistiği kapsamında uluslararası gerçekleştirilen bir spor olan Formula 1 araba yarışlarının proje lojistiği faaliyetindeki süreçleri ortaya koymaktır.
Formula 1 araba yarışları tüm dünya tarafından yoğun ilgi gören bir spordur. FIA (Uluslararası Otomobil Federasyonu) tarafından düzenlenen bu yarış toplamda 20 pilotun tek kişilik ve üstü kapalı araçlarla yaptığı bir yarışmadır. Yarışmanın özgeçmişi 1920’lere dayanırken ilk dünya şampiyonası 1950’de gerçekleşmiştir. Sponsorluğunu DHL Express’in yaptığı Türkiye Grand Prix İstanbul’da yapılan yarışma ise 2005-2011 yılları arasında ve 2020 yılında gerçekleşmiştir.
- Formula 1 takımlarının her biri 1 yıl boyunca test sürüşü ve yarışlar için 160.000 km mesafe kat eder.
Formula 1 yarışlarının lojistik süreci, ekiplerin konaklayacağı otellerin ayarlanmasıyla başlayıp piste ulaşım araçlarının ayarlanması ve yarış saatine kadar garajda tutulmasıyla devam eder. Ekipmanların takımla uyum içinde olması ve verilerin sorunsuz bir şekilde iletilmesi büyük önem arz eder. Avrupa’daki yarışların takım ekipmanlarının çoğu karayolu ile taşınır. Yarış araçları, yedek parçaları ve tüm aletler tırlarla taşınmaktadır. Araç lastikleri, yakıt ve bazı araç parçaları teknik partnerlerin himayesinde, ayrı bir şekilde piste ulaştırılır. Avrupa dışında yapılan yarışlardaysa lojistik süreci daha karmaşık bir hal alabiliyor. En basiti taşıma şeklinde değişiklik görülüyor. Zamandan tasarruf sağlamak amacıyla tırlarla değil de lojistik uçakları ile taşıma yapılmaktadır. Hatta Avrupa dışına Türkiye’ye gelirken, taşınan ekipmanların boyutunun büyüklüğü ve mali değerinden kaynaklı charter uçuş yapıyorlar. Bildiğiniz gibi charter uçuşlar; tek proje için uçağın komple kiralanması anlamına gelir. Bu uçaklar kapasite olarak diğerlerinden daha büyüktür. Ortalama 70 ton yükleme yapılabilir.
Ekipmanların uçağa düzenli bir şekilde yerleştirilmesi için ürünlerin boyutuna göre özel üretilen kargo sandıklarına paketlenip yerleştirilirler. Yarışların art arda olmasından yani ekipmanları taşımaya yeterli zamanları bulunmadığından dolayı malzemeler bir yarıştan diğerine taşınmaktadır. Yani bu da demek oluyor ki oluşabilecek her ihtimale karşı daha fazla yedek parça bulundurulmalıdır.
Yarış için getirilen her parça ve ekipman, oluşabilecek herhangi bir kaza ve kayıp için sigortalanır.
Araştırmamı sonlandıracak olursam; proje lojistiğinin çok karmaşık bir yapıda olduğunu söyleyebilirim. Bunun en büyük sebebi yukarda da açıkladığım gibi her projenin kendine özgü olmasıdır. Proje lojistiğine, üçüncü ve dördüncü taraf lojistik hizmet sağlayıcısı (3PL ve 4PL) dış kaynak kullanımı açısından yardımcı olabilir. Proje lojistiğinin sağlıklı bir şekilde uygulanmasının özel yetenek gerektirdiğinden de bahsetmiştim. Bu sebeple maliyeti düşürmek ve kaliteyi yükseltmek adına EPC Yüklenicisinden (Engineering Procurement and Construction) destek alınabilir.
DİPNOT
- 3 PL: Hizmeti kendi sağladıkları gibi aracı firmalardan da alabilirler.
- 4 PL: Karmaşık lojistik zinciri çözümleri üzerine verilen uzmanlık hizmeti.
- EPC YÜKLENİCİSİ: Projeleri teslim eden şirketlerdir.
Instagram Hesabımızı da takip edebilirsiniz!
No responses yet