İnsani Yardım Lojistiği

Herkese merhaba arkadaşlar,

          Yeni yazımın konusu başlıktan da anlayacağınız üzere İnsani Yardım Lojistiği. Hepimizin bildiği gibi her ne kadar önlem alsak da kaçınılmaz olan afetler ve acil durumlar vardır. Doğal ya da insandan kaynaklı olan afetler sonucunda insanların yaşamı, sosyal ve ekonomik faaliyetleri zarar görür, gelişmeleri duraksar ve sonucunda da kaynakların azalmasına/tükenmesine sebep olur. Afet yönetiminde bu nedenle lojistik faktörü çok önemlidir. Herhangi bir kurtarma ya da insanların sevkiyatında başarıya ulaşılması için lojistik destek gerekir. Tüm lojistik faaliyetlerinde olduğu gibi ekip kurulması ve yapılacak olan lojistik desteğin planlanması gerekmektedir. Bu durumlarda insani yardım malzemelerinin lojistiğe dayanması sonucunda İnsani Yardım Lojistiği/Humanitarian Aid Logistics oluşur.

İnsani Yardım Lojistiğinde de lojistikte olduğu gibi 7 doğru ilkesinin 5’ini görmekteyiz ve oldukça önemlidir. Bu doğrular;

• Doğru malzeme,
• Doğru kişi,
• Doğru miktar,
• Doğru şekil,
• Doğru yer,
• Doğru zamandır.

Maddeleri cümle içerisinde toplayacak olursak, insani yardım lojistiğinde doğru malzemenin, doğru kişiye, doğru miktarda, doğru şekilde, doğru yerde ve doğru zamanda ulaştırmak çokça önem arz etmektedir.

İnsani Yardım Lojistiği 3 Ana Bileşene Ayrılır;

• AFET LOJİSTİĞİ

Afet Lojistiği temelinde insan hayatını temel alan, oluşan afet ve acil durumda etkin ve planlı bir şekilde afetzedelere yetişen, ihtiyaçlarını – biraz önce belirttiğimiz gibi – doğru zamanda ve doğru yerde karşılamak gayesiyle başlangıç noktasından varış noktasına kadar planlı ve kontrolü elden bırakmayacak şekilde uygulanmasıdır.

Şimdi afet türlerinden bahsedelim.

Afet lojistiği faaliyetlerini göz önüne alıp bilgilendirme yapacak olursak sırasıyla şu şekilde anlatabiliriz;

• Haberleşme: Afet lojistiğinin bir parçası olarak görülmekle beraber yararlı ve yararsız bilginin ayrılmasında yardımcı olur. Kanal ve ekip oluşturulması işlevsel bilgi sayesinde riski azaltacağını düşünebiliriz.

• Taşımacılık: Bildiğimiz üzere taşımacılık hizmetleri lojistiğin ana faaliyetidir. Taşımacılık terimi bu faaliyetle ‘personel ve taşıt temini’ olarak adlandırılabilir. Hızlı ve kontrollü taşımacılık hayat kurtarma sayısıyla doğrudan ilişkilidir.

• Depolama: Depolanan malzemelerin çeşidi, niteliği, sayısı gibi lojistiğin performansını etkileyen kriterlerdir. Depolama risklerinin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi afet esnasında verimliliği etkileyen önemli unsurlardır.

• Altyapı Hizmetleri: Müdahale ve operasyonları kapsar.

• Enkaz Kaldırma: Müdahale ve operasyon hizmetinin lojistik temel fonksiyonu olarak adlandırabiliriz.

• Geçici İskan: Mevcut organizasyondaki konumu korunmuştur.

• Dış Kuruluşlar Koordinasyonları: Bağış ve dağıtım hizmetleri gibi faaliyetleri tek bir ad altında tek bir noktadan yönetimi öngörülmüştür.

• Personel Sağlık Hizmetleri: Mevcut organizasyondaki görevli personele yönelik sağlık hizmetleri faaliyetlerinin yeni organizasyonda Personel Sağlık Hizmetleri adı ile yürütülmesi öngörülmüştür.

Afet Lojistiği, bir işletmenin lojistik işleyişine, sürecine, temel özelliklerine, bazı maddelerine ve prensiplere göre öncelik sırasında farklılık gösterir.

İşleyişe bakacak olursak işletme lojistiğinde maliyetin en aza indirilmesi öne alınırken afet lojistiğinde afetzedelerin gereksinim duyduğu temel ihtiyaçları karşılanmaktadır.

Süreç işleyişinde işletme lojistiğinde tedarik, üretim, depolama, pazarlama, satış, dağıtım, satış sonrası hizmetlerden oluşur fakat afet lojistiğinde bunun aksine hazırlanma, anında müdahale ve afetzedeleri iyileştirmeden oluşur.

Temel özellik kısmına da değinecek olursak işletme lojistiği genel anlamda önceden belirlenmiş tedarikçiler ile düzenli ve tahmine açık taleplerden oluşur. Afet lojistiğinde işler bu yönde yürümeyerek tedarik/tedarikçide değişkenlik, büyük ölçekli faaliyetler, tahmine kapalı ve düzensiz talep, çok kapsamlı acil durum operasyonlarında olağandışı kısıtlar oluşur.

Bu maddeleri saymışken çok önemli bir husus vardır ki bu hususun adı zaman etkisidir.

Zaman etkisi işletme lojistiğinde bir aksama sonucunda finansal zarara uğratabilir fakat afet lojistiğinde zamanında yardım oluşmazsa can kaybına rastlayabiliriz.

Tüm bu anlattığımız madde ve cümleler sonuç olarak aynı kapıya dayanıyor ve afet lojistiğinin insan hayatını temel aldığını görüyoruz fakat yine de lojistik prensiplerinden kısaca anlatıp bilgi tazelemekten zarar gelemeyeceğini düşünüyorum.

Biliriz ki lojistik çoğu alanlarında fark etmeksizin genel anlamda aynı prensiplere dayalıdır. Fakat yukarıda belirttiğim gibi bazı prensipler afet lojistiğinde biraz daha farklı işliyor.

• Standartlık: Desteklenen sistemlerdeki kullanılan lojistik hizmetleri standarttır. Fakat afet lojistiğinde standartlık kavramına pek rastlayamayız çünkü afetler bildiğimiz üzere aniden gelişir.

• Ekonomik olma: Ekonomi prensibi en az maliyetle en etkin lojistik desteğin sağlanmasıdır. İşletme lojistiğinde işler böyle yürüse de afet lojistiğinde insan hayatı temel alınır ve iyileştirme amaçlıdır.

• Yeterlilik: Yeterli desteğin sağlanamaması lojistik operasyonlar için hayat önem taşır. Yeterlilik prensibinde fazla stoktan yerine sürdürülebilirlik ve karşılanabilirlik esas alınmalıdır.

• Elastikiyet: Lojistik teşkilat ve usuller değişen yapılanma, görev, konsept değişikliğine göre uyum sağlayabilecek durumda olmalıdır.

• Sadelik: Kompleks ve abartı oluşumlar yerine sade olmak hem planlamada hem de icrada lojistikte etkinliği artırır.

• İzlenebilirlik: Elektronik imkanlarla bilgi işlem teknolojisi kullanımı ile tüm operasyonların miktar, durum, zaman ve yer ayırt etmeksizin en gerçekçi biçimde gerçek zamanlı izlenebilmesi oluşabilecek sorunların en erken seviyede çözülmesinde yardımcı olur.

• Koordinasyon: Lojistik desteğin etkin olması için koordinasyon şartına bağlı olunması gerekir. Planlamacılar ve müşteri arasında mutlaka koordinasyon sağlanmalıdır.

• Planlama: Lojistikte sürecin önceden planlanması plan ve fiili uygulama arasındaki farkın belirlenerek süreç iyileştirmesi açısından önemlidir.

AFET LOJİSTİĞİNDE: SAHA OPERASYONLARI ve DESTEK FAALİYETLER

Bu konu başlığı altında örnek verecek olursak; 2017 Çanakkale/Ayvacık depremi sonrasında afet bölgesinde Afet Lojistiği faaliyetleri sırasında yaşanan ele alınan sorunları anlatacağım. Sorun çerçevesinde 20 afetzede ve üç grup ile bölgede yapılan teknik gezi sırasında fotoğraf, video vb verilere ek olarak bir çalışma gerçekleştiriliyor. Deprem esnasında can kaybı yaşanmamasına rağmen çok sayıda evin yıkılması büyük ölçekli maddi hasar oluşturuyor. Lojistik faaliyet açısında beslenme, enerji ihtiyacı ve sağlık hizmetleri konusunda memnuniyet görülürken, kıyafet yardımı esnasında adaletsizlik algısı olduğu görülmüş ve geçici barınma ihtiyacı konusunda memnuniyetsizlikle karşılaşılmıştır.

AFET LOJİSTİĞİNDE: SAĞLIK HİZMETLERİ

• Sağlık Bakanlığı Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri: Afet ve diğer olağan dışı durumlada kurtarma hizmetleri yapmak üzere gönüllü sağllık personellerinden kurulmuş ekiplerdir. 11 koordinatör bölge ve bu bölgeye bağlı illerde Afetlerde Sağlık Hizmetleri Birimine bağlı görev yapmaktadırlar.

Meslek grupları ve sayıları;

• AFETLERE YÖNELİK YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR

a) Kriz Yönetim Merkezi ve Haberleşme Güçlendirilmesi kapsamında kurulacak iletişim ağı sayesinde telsiz ve uydu haberleşmesi gerçekleştirilecek ve olası afetleri yönetme daha kolay hale gelecektir

b) Afet durumlarında acil sağlık müdahalesi çalışmalarını gerçekleştirmek için çadır ünitelerinden temin edilmiş olup riskli bölgeler için lojistik oluşturulmaya devam edilmektedir.

AFET LOJİSTİĞİNDE: YAŞANILAN SORUNLAR

• Felaketten öngörülemezliği sorunu
• Hasar ve ihtiyaç tespiti
• Lojistik hedef
• Zaman problemi
• Kıt kaynak tahsisi
• İnsan kaynakları
• Altyapı ve ulaşım sorunları
• Eşgüdüm sorunları
• Tedarik ve depolama
• Medya
• Bürokrasi
• Çalışma şartları
• Bilgi akış ve paylaşım
• Bağış ve yardımlar
• Başarıya etki eden unsurlar ve öğrenilen dersler
• Kapasite inşası
• Bilgi ve iletişim teknolojisi
• Eşgüdüm ve hizmet temini
• Mal ve hizmet temini
• Envanter yönetimi
• Ticaret lojistikten öğrenilenler

• ACİL DURUM LOJİSTİĞİ

Toplumun tamamının veya belli bir kesimin normal hayatını aksatan, tamamen durduran ve acil müdahale gerektiren lojistiktir.

• SOSYAL YARDIM LOJİSTİĞİ

İhtiyac sahiplerine uygun sosyal yardım ve destekleri oluşturan lojistik faaliyetidir.

Yazımın bitimine yaklaşmışken afet ve acil durum lojistiğinden farklı olarak tüm dünya genelinde var olan iki durumdan da bahsedip, insani yardım lojistiğine bağlamak istiyorum.

Birincisi Türkiye başta olmak üzere tüm dünyayı etkileyen mülteci sorunlarına bakabiliriz. Ülke sınırlarında yaşayan yüzlerce hatta binlerce insanın ihtiyaçlarının karşılanması da insani yardım lojistiğine dahil olur. Bu lojistik faaliyeti ilerlemezse binlerce insanın hayatı söz konusudur.

Bir diğer husus ise yine tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgınından kurtulmamız için hepimizin ihtiyaç duyduğu aşılar, bu aşılar ihtiyaç sahiplerine (yani bize) ulaştırılamaz ise ortaya çıkabilecek felaketi hepimizin farkında olduğumuzu düşünüyorum. Vermiş olduğum iki örnek tüm dünyada gündemde olan ve bir süre daha gündemde olacak iki önemli meseledir. Yazımdan da anlayacağınız üzere lojistik hayattır.

Yazımı okuduğunuz için çok teşekkür ederim. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere…

KAYNAKÇA

AUZEF – Acil Yardım ve Afet Yönetimi

Beykoz Lojistik MYO – Afet Lojistik Planlaması ve Yönetimi

Yeşil Lojistikçiler – İnsani Yardım Lojistiği Nedir

dergipark.org

Instagram Hesabı‘mızı da takip edebilirsiniz!