Lojistik, işletmeler için çok fazla rekabet ortamı oluşturmaktadır. Hız, rekabette önemli bir yere sahip olduğu içindir ki havayolu kargo taşımacılığı gün geçtikçe daha da önem kazanmaktadır.
Hava kargo taşımacılığının bu denli önem kazanmasının temel nedenini söyleyecek olursak; bozulabilir, acil veya zaman sınırı olan ürünlerin kısa sürede taşınma gereksiniminin olmalarıdır. Bu yükler veya ürünler, normal yolcu uçaklarının bagaj bölümlerinde taşınabildiği gibi tamamen yük taşımak amacıyla tasarlanmış kargo uçaklarında da taşınabilmektedir.
Bu iki uçak yapısını finansal açıdan değerlendirdiğimizde yolcu uçaklarının daha fazla gelir sağladığından söz edebiliriz. Tamamen yük taşıyan bir kargo uçağında dönüş yükünü bulamayabiliriz ve bu da işletmeye zarar olur. (Bu tamamen kargo şirketlerinin güçlü bir şebeke yapısının olup olmamasına bağlı.) Yolcu uçağında hem yolcu hem yük taşıma imkânı olduğu için birinin azlığını diğeri tamamlar yani iki kollu terazi gibi düşünebiliriz.
Hava Yolu Yük Tipleri (Genel Yük ve Özel Yük)
Özel Yükler
1. Tehlikeli Maddeler: Bu yüklerin nakliyesi IATA – DGR (Dangerous Goods Regulations – Tehlikeli Madde Düzenlemeleri)’ne göre gerçekleştirilir.
2. Bozulabilir Ürünler: Gıda.
3. Canlı Hayvan: Canlı hayvanlar ise IATA – LAR (Live Animal Regulations – Canlı Hayvan Düzenlemeleri)’ne göre taşınırlar. Not: Yön etiketi olmalıdır. (Yani kutunun hangi yüzü yukarıda olmalıdır.)
4. Islak Yükler: Sıvı ihtiva eden fakat tehlikeli madde düzenlemelerine girmeyen yükler Not: Yön etiketi olmalıdır. (Yani kutunun hangi yüzü yukarıda olmalıdır.)
5. Ağır Yükler ve Kıymetli Yükler: Ağır yükler parça başı ağırlığı 150 kg’yi geçen yükler. Örn: uçak motoru, otomobil vb. Kıymetli yükler ise para, hisse senetleri, bir kilogramının değeri 1000 Amerikan doları ve üstünde olan yükler ile altın, elmas gibi kıymetler…
6. Cenaze ya da Diplomatik Yükler: Cenaze yükleri ise eğer cenaze ilaçlanmış ise bu belge ile bildirilmelidir. Diplomatik yük dediğimiz ise hükümetler ve hükümetlerin yabancı ülkelerdeki temsilcilikleri arasında taşınan yüklerdir.
Genel Yükler:
1. Taşınması için özel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen,
2. Özel yük tiplerinden hiçbirine girmeyen,
3. Kuru ve temiz yüklere genel yük adı verilir.
Ancak şuna dikkat edilmelidir ki, bu tip yüklerin uçak içine yerleştirilmek adına ‘’özel prosedürler’’ olmadığı için uçakların kargo bölümlerinin kapasite bilgilerine hakim olunmalı ve uçuş güvenliğini tehlikeye sokmayacak şekilde minimum düzeyde kapasite kullanılmaya özen gösterilmelidir.
Bu konudan son olarak şunu bahsedelim; Yükün cinsi ne olursa olsun üzerinde ‘’kargo etiketi’’ olmalıdır. Bu etikette bulunanlar:
- Taşıyıcı firmanın adı
- Hava yolu konşimentosu numarası
- Varış limanı ve parça sayısı
Ambalajı hasarlı yükler uçağa kabul edilemez. (Uçağa, çevreye ve kendisine zarar verebilir.)
Hava Yolu İle Eşya Taşıma Nasıl Gerçekleşir?
Air Waybill (AWB) Konşimentosu:
Türkçe karşılığı hava yolu konşimentosu veya yük taşıma sözleşmesi/hava yük senedidir. Açıklayacak olursak, hava yolu taşıma şirketlerince malların uçakla taşınmak üzere teslim alındığını gösteren fakat malların mülkiyetini teslim etmeyen taşıma senedidir. Ciro ile devri mümkün değildir ve gönderilenin adına düzenlenir. 3 orijinal nüshadan oluşur:
- Biri ithalatçıya
- Biri ihracatçıya
- Biri de taşıma şirketine verilir.
Hava yük senedi, aksi kanıtlanıncaya kadar, sözleşmenin varlığı, şartları ve yükün teslim alındığı hakkında karine teşkil eder. Hava yük senedinde yükün ağırlığına, boyutlarına, ambalajına ve parça sayısına ilişkin kayıtlar aksi ispat edilinceye kadar doğru sayılır.
Yükleme Aşamaları ve Kargo Uçaklarının Özellikleri
Uçakların arkasının öne göre daha ağır olması dengeyi bozucu etki yapar ve gövde üzerine oturma riski oluşturur. Bu riskin hesaplanıp koruyucu önlemler alınması gerekir ve bu koruyucu önleme ‘tail tipping’ adı verilir.
Aşağıdaki görselde görülen uçak İranlı havayolu şirketi Fars Air Qeshm’e ait Boeing B747-200 tipi kargo uçağı.
Buradaki yanlış boşaltma işleminin burun kısmından başlanması. Bu nedenle kuyruk bölgesindeki yük uçağın burun kısmını havalandırmış ve uçak görüldüğü gibi gövde üzerine oturmuş.
Doğru yükleme boşaltma olması için uçakların yüklenmesine ön ambarlardan, boşaltılmasına arka ambarlardan başlanması gerekir.
Bir diğer koruyucu önlem ise uçağın arka bölümünü destekleyen ekipmanların kullanılmasıdır. Buna ‘’tail jack’’ denir.
Aşağıda uçağın arka kısmında kullanılan 3 bacaklı bir tail jack görüyorsunuz.
Bunlara ek olarak ‘’wing jack’’ ve ‘’nose jack’’ kullanılmaktadır. Wing jack kanatları, nose jack burun kısmı tutar.
Uçağın içinde kalan yüklerin dengeyi bozma ihtimaline karşılık ‘’tipping check’’ adında bir hesaplama yöntemi var. Burada amaç boşaltma sırasında yüklerin arkadan öne doğru hareketinin ağırlık merkezi üzerindeki etkisini belirlemek. Gerekirse uçağın arka ambarlarındaki yükler boşaltma sırasında geçici bir süreliğine indirilerek yükleme başlayıncaya kadar bekletilir.
Kargo taşımacılığı için tasarlanan uçakların yolcu uçağından farkını şöyle ifade edelim; Bu uçaklarda geniş ve uzun bir gövde kesiti bulunur, kargonun uçağın yakınında durmasına imkan veren yüksek kanatları bulunur, çok müsait olmayan pistlere iniş yapabilmek için çok sayıda tekerlek ve kargonun kıç tarafından yüklenmesine izin veren yüksek bir kuyrukları bulunur.
Dünya Hava Kargo Taşımacılığında İlk 10 Firma
1. FedEX Express
2. Ups Airlines
3. DHL Aviation
4. Cathay Pacific Cargo
5. Korean Air Cargo
6. Lufthansa Cargo
7. China Airlines Cargo
8. Singapore Airlines Cargo
9. Emirates SkyCargo
10. Cargolux
Instagram Hesabı‘mızı da takip edebilirsiniz!
No responses yet