Ülkeler farklı ulaşım yollarını kullanarak hem yük taşımacılığı hem yolcu taşımacılığı yapar. Yük ve yolcu taşımacılığı yapan ülkelerden bir tanesi de Türkiye’dir. Jeopolitik konumu, üç tarafının denizlerle çevrili olması ve açık bir denize bağlı olmasından dolayı; deniz yolu taşımacılığı ülkemiz için oldukça önemli bir avantajdır. Ülkemiz Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Arap Yarımadası ve Hint Okyanusuna, Türk Boğazlarının Karadeniz- Ege ve Akdeniz bağlantılarıyla Avrasya’ ya uzanan stratejik bir ticaret güzergahının kalbi durumundadır. 8400 km’den fazla doğal kıyı şeridi uzunluğu sayesinde böylelikle birçok kıyılarımızda deniz yolu taşımacılığı yapabilmektedir.
Deniz yolu ulaşımı ve taşımacılığı, diğer taşıma türlerine göre maliyeti daha düşük bir taşıma türüdür. Özellikle 1500 km’den fazla mesafelerde avantajlı olmaktadır. Demir yoluna göre 3 kat, kara yoluna göre 7 kat, hava yoluna göre 22 kat daha ucuz bir ulaşım şeklidir. Bu sebeple özellikle uluslararası ticari faaliyetlerde deniz yolu ulaşımı kullanılmaktadır.
Deniz yolu taşımacılığının en önemli diğer bir avantajı ise uluslararası ticarette çok büyük öneme sahip olmasıdır. Uluslararası taşıma modları içerisinde deniz yolu taşımacılığı %87 pay ile en üst seviyede yer alır.
Dünya genelinde taşınan yüklerin hacim olarak yaklaşık %84 ü, değer olarak %70 i denizyoluyla yapılmaktadır. Küresel bazda deniz yolu ile yapılan yük hacmi son yarım yüzyılda 20 kattan fazla büyüdüğünü biliyoruz. Bu durum denizcilik sektörünü küresel ticarette en stratejik sektör konumuna getirmiştir.
MERSİN SERBEST BÖLGESİ
Mersin Serbest Bölgesi 1986 yılında kurulmuş olan Türkiye’nin ilk serbest bölgesidir. Mersin Limanına komşu olması, kendine ait rıhtımının olması ve kara yollarıyla bağlantı kurması, ticaret hacmine önemli katkı sağlar. Bünyesinde 100 yabancı, 390 ruhsatlı firma barındıran bölgenin ticaret hacmi; yüzde 9 artışla 939 milyon dolar oldu. Ticaret hacminin yüzde 80’ini sanayi, yüzde 20’sini de tarım ürünleri oluşturur. En çok işlem gören ürün gruplarında kimya ve gıda sanayi ürünleri, işlenmiş petrol ürünleri, dokumacılık mamulleri ve meyveler öne çıkar.
Firmalar, en çok ihracatı ise ABD, Irak, Mısır, Ukrayna ve İtalya’ya yapmıştır.
KONTEYNER LİMANLARIMIZ
Dünyanın dört bir yanını dolaşmak suretiyle her gün farklı bir gümrük veya limanda işlem gören konteyner ünitelerinin boşaltıldığı limanlara konteyner limanı denilmektedir. Dünya üzerinde yaklaşık 20 milyon konteyner olduğu düşünülmektedir. Taşımacılığı önemli kısmı deniz vasıtasıyla sağlandığı için, bu limanlara ulaşan gemiler yüklerini boşaltıp, diğer konteyner gemilerine yük aktarımı gerçekleştirirler. Sirkülasyon bu şekilde sağlanır.
2014 yılında Tekirdağ da inşa edilen liman, Türkiye’nin en büyük limanlarından bir diğeridir.
Türkiye de toplam 27 konteyner limanı bulunmaktadır. Bu limanların büyük bir çoğunluğu da Ege Akdeniz ve Marmara da yoğunlukla bulunmaktadır. Karadeniz bu konuda pek gelişmiş değildir. 2020 yılında konteyner limanlarımızda gerçekleştirilen ihracat amaçlı konteyner yüklemeleri bir önceki yıla göre yüzde 0,5 artarak 4 milyon 618 bin 225 TEU, ithalat amaçlı konteyner boşaltmaları ise bir önceki yıla göre yüzde 1,3 azalışla 4 milyon 480 bin 472 TEU oldu.
TÜRKİYE’NİN BAŞLICA İHRACAT LİMANLARI
Ekonominin belkemiğini oluşturan limanlar ihracatımız için hayati bir öneme sahiptir. Türkiye limanlarının coğrafi konumu, kapasitesi ve geniş hinterlandı yanı sıra yurtiçi ve yurtdışına bağlantısından dolayı sağladığı avantajlar yalnız Türkiye’nin değil aynı zamanda Ortadoğu ve Doğu Akdeniz’in de en önemli liman olmasına katkı sağlamaktadır.
Türkiye yapay ve doğal limanlara sahip ülkelerden bir tanesidir. Toplamda farklı özelliklere sahip 180 adet limana sahibiz. Bunların bir kısmı yat limanları bir kısmı da ithalat ihracat (karma) limanlardır. Yat limanları genellikle yaz turizminin yaşandığı, Akdeniz ve Ege bölgelerinde bulunmakta. İzmir, Marmaris, Bodrum, Göcek, Fethiye ve Datça gibi turizmin bel kemiği olan bölgelerde yer alan yat limanları, doğal enerji kaynaklarından faydalanıp yüksek teknolojiyle faaliyetlerini sürdürmektedir.
MERSİN LİMANI
MIP, tüm liman hizmetlerini aynı sahada verebilen Türkiye’deki çok amaçlı en büyük limandır. 21 adet rıhtım bulunan limanda, büyüklüğüne göre aynı anda 30’a yakın gemiye yükleme-boşaltma hizmeti verilebilmektedir. Yılda 30 milyon tonun üzerinde yük elleçlenmektedir. Yıllık elleçleme kapasitesi dökme yük 9 milyon ton, konteyner 2,6 milyon ton dur.
İSTANBUL AMBARLI LİMANI
Türkiye’nin İstanbul şehrinin Beylikdüzü ilçesinde yer alan bir yük limanıdır. Ülkenin konteyner hacmi bakımından en büyük, kargo tonajı bakımından beşinci büyük limanıdır. İstanbul ve Marmara Bölgesi hinterlandına sahip olan liman aynı zamanda Karadeniz limanlarına giden yükler için aktarma limanı olarak kullanılabilmektedir. Türkiye’de 300 metreden büyük gemilerinde gittiği birkaç limandan birisi olma özelliğini de taşır. 1994’te hizmete giren liman, İstanbul’un ilk özel limanıdır.
BANDIRMA LİMANI
2 bin 788 metre rıhtım uzunluğu bulunan Bandırma Limanı’nın kapasitesi 2 milyon 771 bin ton. Hububat silosu ise 34 bin ton civarında. Yılda 4 bin 280 gemi kabul kapasitesi bulunuyor.
İSKENDERUN LİMANI
İskenderun Limanı, Akdeniz’in kuzeydoğusunda konumlanmakta olup, Ortadoğu ülkelerine olan aktarma trafiğine olduğu kadar, Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerine de hizmet vermektedir. Bu bakımdan, aktarma limanı olarak önemli bir role sahiptir. Liman, 1400 m. uzunluğunda bir mendireğe sahip olup, kuzey ve güney rüzgârlarından korunmaktadır. Liman girişinde derinlik 12 metredir. Yılda 640 gemi kabul kapasitesine sahip. Demir yolu ve kara yolu şebekesi ile bağlantılı genel amaçlı bir liman olup, dökme, Ro-Ro ve karışık eşyaya hizmet vermektedir. 60.000 ton kapasiteli TMO’ya ait bir beton siloya sahip olan limanda rıhtımla bağlantılı bir konveyör sistemi mevcuttur. Ayrıca, yükleme hızı saatte 350 ton, boşaltma hızı saatte 250 ton olan bir cevher konveyörü de bulunmaktadır.
SAMSUN LİMANI
Samsun limanı Karadeniz Bölgesinde Türkiye’nin en büyük limanıdır. Karadeniz’de demir yolu bağlantısı olan tek Intermodal limandır. Geniş bir hinterlanda sahiptir. Anadolu’dan gelen ve Anadolu’ya gidecek yüklerin uğrak noktasıdır. Samsun, demir yolu ve kara yolu bağlantısı ile Sinop, Çorum, Amasya, Ordu, Sivas, Erzincan, Yozgat, Tokat, Kastamonu, Ankara, Kırşehir, Kayseri, Niğde, Konya, Malatya illerini hinterlandı içine almaktadır. Bin 756 metre rıhtım uzunluğuna sahip liman yılda bin 130 gemi kapasitesi vardır. Rıhtım kapasitesi ise 2 milyon 380 bin ton/yıl olarak bilinmektedir.
İZMİR LİMANI
Türkiye’nin en gelişmiş limanlarından bir tanesidir. Altyapı, eğitim, ekipman özellikleri oldukça gelişmiştir. Birçok yükleme boşaltma özelliği bulunan İzmir Limanı Ro-Ro ve yolcu hizmetleri sunmaktadır. 2959 metre rıhtım uzunluğu bulunur.
Bu sebeple Türkiye’nin en önemli limanları arasında bulunan bu limanlar özellikle uluslararası ticarette oldukça büyük öneme sahiptir. İzmir Limanı yılda yaklaşık 3 bin 640 gemi kabul edebiliyor. Yıllık konteyner elleçleme kapasitesi 1.164.917 (TEU/yıl)
DERİNCE LİMANI
İzmit Sanayi hinterlandının ithalat ve ihracat kapısı. Derince Limanı’ndan Romanya’nın Köstence Limanı’na da taşımacılık yapılıyor. Bin 92 metre rıhtım uzunluğu bulunuyor. Yıllık gemi kapasitesi 862 ton. Liman otomotiv sektörünün bulunduğu bölgeye yakın olması sebebiyle ülkemizin en önemli limanlarından biri.
TRABZON LİMANI
Toplam uzunlukları 2.235 metre olan 8 rıhtım ve 1 Ro-Ro rıhtımı yer almaktadır. Doğu Karadeniz’in en büyük limanı ve Türkiye’nin de önemli ithalat ve ihracat limanlarından biridir. 300.000 metrekarenin üzerinde bir alanda kurulu olan liman sahasında 21 adet kapalı ambar ve açık depolama alanı olarak 240.000 metrekare depolama kapasitesi bulunmaktadır. Trabzon Limanı yılda 10 milyon ton elleçleme kapasitesine, Yıllık 350.000 TEU konteyner elleçleme, yılda 5 milyon ton depolama ve yılda 2300 adet gemi kabul kapasitesine sahip bir limandır. Bunların dışında liman önemli ölçüde yolcu kapasitesine de sahiptir.
HAYDARPAŞA LİMANI
Türkiye’nin Mersin ve İzmir Limanı’ndan sonra üçüncü büyük limanı. Marmara Bölgesi’ndeki en büyük konteyner limanında konteyner kara terminalinin alanı 55 bin metrekare, yıllık tutma kapasitesi ise 52 bin 800 ton.
İZMİT LİMANI
İrili ufaklı 35 liman tesisini barındıran İzmit, 72 milyon ton elleçlemeyle Marsilya’nın ardından Avrupa’nın en büyük yedinci kargo limanı konumunda.
EN FAZLA YÜK ELLEÇLEYEN LİMAN
En fazla yük elleçlemesinin Kocaeli Liman Başkanlığı idari sınırlarında gerçekleştiği, 2021 de söz konusu bölgede faaliyet gösteren liman tesislerinde toplam 81 milyon 335 bin 143 ton yük elleçlemesi yapılmıştır.
EN FAZLA KONTEYNER ELLEÇLEYEN LİMAN
2022 yılı haziran ayında Ambarlı Bölge Liman Başkanlığı idari sınırlarında faaliyet gösteren liman tesislerinde toplam 226 bin 681 TEU konteyner elleçlemesi gerçekleşti. Bu liman tesislerinde elleçlenen konteynerlerin 163 bin 190 TEU’ sunu (%72’sini) dış ticarete konu konteynerler, 49 bin 352 TEU’sunu (%21,8’ini) transit konteynerler ve 14 bin 139 TEU’ sunu da (%6,2’sini) kabotajda taşınan konteynerler oluşturmaktadır. Ambarlı Bölge Liman Başkanlığını 171 bin 542 TEU ile Mersin Bölge Liman Başkanlığı ve 170 bin 970 TEU ile Kocaeli Bölge Liman Başkanlığı takip etti. 2021 Haziran ayında 17 liman başkanlığının idari sınırlarında faaliyet gösteren liman tesislerinde konteyner elleçlemesi gerçekleşmiştir. En fazla konteyner elleçlemesi gerçekleşen ilk 5 liman başkanlığında toplam 856 bin 791 TEU konteyner elleçlenmiş olup limanlarımızda elleçlenen toplam konteynerlerin %80,7’sini oluşturmaktadır.
KONTEYNER İSTATİSTİKLERİ
Limanlarımızda elleçlenen konteyner miktarı %0,3 arttı.
2022 yılı haziran ayında limanlarımızda elleçlenen konteyner miktarı, bir önceki yılın aynı ayına göre %0,3 artarak 1 milyon 61 bin 798 TEU olarak gerçekleşti. 2022 yılı Ocak-Haziran döneminde ise limanlarımızda elleçlenen konteyner miktarı bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,7 artarak 6 milyon 387 bin 431 TEU olarak gerçekleşti.
İthalat amaçlı konteyner boşaltmaları %7,2 arttı.
Haziran ayında limanlarımızda elleçlenen dış ticarete konu konteyner miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre %4,4 artarak 829 bin 92 TEU oldu. Haziran ayında limanlarımızda gerçekleştirilen ihracat amaçlı konteyner yüklemeleri bir önceki yılın aynı ayına göre %1,7 artarak 407 bin 587 TEU, ithalat amaçlı konteyner boşaltmaları da bir önceki yılın aynı ayına göre %7,2 artarak 421 bin 505 TEU olarak gerçekleşti.
Transit konteyner elleçlemeleri %16,2 azaldı.
2022 yılı haziran ayında limanlarımızda elleçlenen transit konteyner miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre %16,2 azalarak 158 bin 177 TEU oldu. Haziran ayında kabotajda elleçlenen konteyner miktarı da bir önceki yılın aynı ayına göre %2,4 azalarak 74 bin 529 TEU olarak gerçekleşti.
En fazla konteyner elleçlemesi Mısır ile yapılan taşımalarda gerçekleşti.
Mısır, 2022 yılı haziran ayında 103 bin 813 TEU ile en fazla konteyner elleçlemesi yapılan ülke oldu. Mısır’ı sırasıyla 101 bin 230 TEU ile Yunanistan ile yapılan taşımalar ve 91 bin 368 TEU ile İsrail ile yapılan taşımalar takip etti.
En fazla konteyner yüklemesini Mısır’a giden konteynerler oluşturdu.
2022 yılı haziran ayında limanlarımızda deniz yolu ile yapılan en fazla ihracat amaçlı konteyner yüklemesini 53 bin 278 TEU ile Mısır’a giden konteynerler oluşturdu. Bu yüklerin %90,9’u (48 bin 441 TEU’ su) yabancı bayraklı gemilerle taşındı. Mısır’ı sırasıyla, 40 bin 764 TEU ile Yunanistan’a ve 34 bin 234 TEU ile İspanya’ya yapılan konteyner yüklemeleri takip etti.
En fazla konteyner boşaltmasını İsrail’den gelen konteynerler oluşturdu.
2022 yılı haziran ayında limanlarımızda deniz yolu ile yapılan en fazla ithalat amaçlı konteyner boşaltmasını 59 bin 784 TEU ile İsrail’den gelen konteynerler oluşturdu. Bu yüklerin %90,3’ü (54 bin 14 TEU’su) yabancı bayraklı gemilerle taşındı. İsrail’i sırasıyla, 50 bin 478 TEU ile Yunanistan’dan ve 40 bin 340 TEU ile Mısır’dan gelen konteyner taşımaları takip etti.
KRUVAZİYER İSTATİSTİKLERİ
Pandemi döneminde alınan tedbirler neticesinde kruvaziyer turizmi en etkilenen sektör olmuştu.2020’de kurvaziyer gemi sayısında ciddi bir azalma söz konusuydu. 2021’de alınan tedbirlerin azaltılması ve 2021’in ikinci yarısında hizmete başlayan Galataport İstanbul Terminali’nin de etkisiyle kruvaziyer istatistiklerinde bir önceki yıla göre artış meydana gelmiştir. Geçen yıl limanlara uğrayan kruvaziyer gemi sayısının 2020-2021 döneminde yüzde 1460 artışla 78, limanları ziyaret eden kruvaziyer yolcu sayısının da yüzde 2387 artışla 45 bin 362 olarak gerçekleşip, geçen yıl en fazla kurvaziyer gemi uğrak sayısının 31 gemiyle Marmaris Limanı olmuştur. Marmaris Limanı’nı 27 uğrakla Kuşadası Limanı ve 9 uğrakla Galataport İstanbul Terminali’nin takip etmiştir.
TÜRKİYE’DE DENİZ TİCARETİ’NİN KARNESİ
Dünya ticaret hacmi ortalama 380 milyar dolar ve Türkiye’nin deniz ticaretinin bundan aldığı pay yüzde 5.
- 2020 yılında 2 milyon 434 bin 4 adet ihraç amaçlı dolu konteynerin tartımı yapıldı.
- Katı dökme yüklerde geçen yıla göre yüzde 9,4 artış gerçekleşti.
Türkiye’nin deniz yolu ticaret potansiyeli yüksek.
Türkiye 28,5 milyon DWT toplam kapasitesi ile dünyanın en büyük filo sıralamasında ilk otuz ülke arasında 15. sırada yer almaktadır. Türk Bayraklı gemi sayımız 457, tonajımız ise 6,8 milyon DWT, Türk armatörlerinin yabancı bayraklı gemi sayısı 1.027, tonajı ise 21,8 milyon DWT’ dur. Türk armatörlerinin kontrolündeki filomuz 1.484 gemi ile 28,5 milyon DWT’ dur. (1000 GT ve üzerindeki gemilerde) Yabancı bayraklı gemi oranları Türkiye’de %76, Yunanistan’da %82, Çin’de %68, Japonya’da %85, Almanya’da %91, ABD’de %91 ve Rusya’da %68’dir. Türkiye’nin dış ticaret yüklerinin tonaj olarak yüzde 89’u deniz yoluyla taşınmaktadır. Değer bazında baktığımızda ihracat ve ithalat hacmimizin %61’i yani yaklaşık 238 milyar doları deniz yoluyla gerçekleştirilmektedir. Türk denizciliğinin ekonomik büyüklüğü Gelirler İdaresi Başkanlığı verilerine göre, 2019 itibariyle 17,5 milyar doları aşmıştır. Türk denizcilik sektörünün milli gelire katkısı 20-22 milyar dolar civarındadır. Bugün itibariyle Türk armatörlerinin kontrolündeki gemiler 2023 için belirlenen ihracat talebini karşılayacak kapasiteye ulaşamamıştır. Bu nedenle 11. Kalkınma Planı Taslağı’nın Lojistik Hedefler tablosunda 1000 GT ve üzeri Türk sahipli deniz ticaret filosunun 2023 yılında 36 milyon DWT olması hedeflenmiştir.
KAYNAKLAR
- turkdeniz.com
- https://trabzonport.com.tr/liman-kapasitesi-ve-fiziki-durum/
- https://www.tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/TIM_Ihracat_2021_Raporu.pdf
- http://www.iskenderun.gov.tr/iskenderun-limani-
- https://www.lojiport.com/turkiyede-faaliyet-gosteren-limanlar-ve-ozellikleri-107318h.htm
- https://www.turklim.org/uye-limanlar/celebi-bandirma/
- https://www.tcdd.gov.tr/kurumsal/izmir-limani
- https://rayhaber.com/2022/07/turkiye-deniz-ticaret-filosu-ile-dunyada-15-sirada/
- https://denizcilik.uab.gov.tr/uploads/pages/aylik-yayinlar/dgm-konteyner-istatistikleri-haber-bulteni-haziran-2022.pdf
Instagram Hesabı‘mızı da takip edebilirsiniz!
No responses yet