Tam Zamanında (Just In Time)

Tam Zamanında (İngilizce: Just in Time veya kısaca: JIT), üretimi ve verimliliği artırmak için tasarlanmış bir envanter stratejisidir. Üretim türü aynı zamanda tüm üretim süreçlerini ve ilgili düşük maliyetleri en aza indirmek için zaman standardını da dikkate alır ve Japon Kanban sisteminin bir türevidir. JIT, Toyota Motor Corporation Başkan Yardımcısı Toichi Ohno (1982) tarafından geliştirildi ve 1970’lerin sonlarında Japonya’daki diğer şirketlere yayıldı. 1980’lerin başında, JIT, Batı ve Asya ülkelerinde çok popüler bir üretim yeniliği haline geldi. Üretim sürecindeki tüm israfları ortadan kaldırmak ve üretim sürecini iyileştirmek, diğerlerine göre avantaj sağlamak fikrine dayanan sürekli bir üretim iyileştirme yöntemidir. Üretim sürecindeki bir sonraki adımın üretimini göz önünde bulundurarak iş emrini belirler. Bu strateji, depolama sürecinde sipariş seviyesine ulaşıldığını ve siparişin bundan sonra tamamlanması gerektiğini şart koştuğundan, en etkin depo kapasitesini ve üretim sürekliliğini sağlar. Kısacası, tam zamanında (JIT), mümkün olduğu kadar çok talebi mümkün olan en kısa sürede mükemmel kalitede üretmek ve gerektiğinde doğru yere taşımaktır. Sermaye israfı için bariz potansiyele ek olarak, envanter başka bir iyi nedenden dolayı çok önemli bir odak noktası haline geldi. Yalın üretim yöntemleri çağında, şirketler her boyutta daha rekabetçi hale geliyor ve bu önemli boyutlardan biri de teslimat hızı.

Tam zamanında sistem ilk olarak II. Dünya Savaşı’ndan sonra Toyota Motor Fabrikası’nda geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Toyota Üretim Sistemi’nin temel taşlarından biri olarak da bilinen bu üretim anlayışı, iyi ve kaliteli üretimin düşük maliyetle yapılması ve müşteriye istenilen zamanda ve kalitede sunulması olarak tanımlanmaktadır. Basitçe söylemek gerekirse, tam zamanında üretim sistemi temel olarak üç konuya odaklanır:

Ne gerekli?
Ne zaman gerekli?
Ne kadar gerekli?

TZÜ için yada dünyada JIT olarak kısaltılmış olan JUST IN TIME sisteminin uygulanabilirliği için gerekli alt sistemler aşağıda belirtilmiştir…

– Hücresel Üretim Sistemi

– Hazırlık Ve Tip Değiştirme Sürelerinin En Az (1 Dakikadan Az) İndirilmesi

– Hatasız Üretim İçin Toplam Kalite Yönetimi Uygulaması (Kaızen [Sürekli Geliştirme] Felsefesinin Yerleştirilmesi)

– Küçük İmalat Partileri ile Üretim (İdeal değer = 1)

– Tam Zamanında Satınalma Sistemi

– Kanban Sistem

Diğer üretim sistemlerinden farklı olarak, TZÜ veya JIT, itme sistemi yerine çekme sistemi kullanır. Bir sonraki iş istasyonu, önceki iş istasyonunun talebini ister; yani, çeker. Bu şekilde baştan sona bilgi akışı, baştan sona malzeme akışı olur. Bu sayede son duraktaki sırayı bilmek yeterlidir. Bu tür bir üretim planı, faaliyetleri için büyük kolaylık sağlar. Kartlar, Japonların Kanban dediği bilgi akışını sağlar. Günümüzde Kanban sistemi bilgisayarlaştırılmış ve verimliliği de artırılmıştır.

TZÜ YA DA JIT TEMEL AMAÇLARI

Stoğu sıfırlamak ve israfı önlemek.

Üretim süreci beş ana bölümden oluşur: işleme, inceleme, elleçleme, envanter ve bekleme/gecikme. JIT sisteminin temelini oluşturan Toyota üretim felsefesinde ürüne değer katamayan her üretim bileşeni israftır. Bu nedenle muayene, nakliye, envanter ve bekleme konularında iyileştirmeler yapılmalıdır.

Otomatik denetimler, tesisleri yeniden tasarlayarak nakliyeyi en aza indirir ve üretim sürecini düzgünleştirip dengeleyerek, üretim sürecindeki israfı en aza indirerek beklemeyi önler. JIT’in anlamı, ihtiyaç duyulduğunda talep üzerine üretmektir. Sistemin temel özelliği, tampon envanter çalışma prensibini koruyan talep-çekme sistemi olmasıdır. JIT yöntemi ilk olarak 1940 yılında Toyota Motor Fabrikası Başkanı Tanchi Ohno tarafından geliştirilip uygulanmış ve savaştan sonra Japonya’nın ekonomik koşullarının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

JIT YA DA TZÜ’NÜN FİRMAYA SAĞLADIĞI YARARLAR

– Düşük stoklar

– Yüksek esneklik

– Kısa hazırlık (setup) süreleri

– Kısa imalat (lead) süreleri

– Kısa taşıma süreleri

– Kısa arızî duruşlar

– Yüksek verimlilik

– Daha az alan gereksinimi

– Yüksek kalite

– Düşük maliyet

PEKİ JIT PRENSİPLERİ NELERDİR?

Toplam Kalite Kontrol: JIT üretim sisteminin odak noktası kalitedir. Üretimin hiçbir aşamasında düşük kaliteye izin verilmez. Kalite sorunları ile karşılaştığınızda derhal sorunu gidermek için gerekli çalışmaları yapın ve gerekirse üretimi durdurmak, hatta üretimi durdurmayı düşünün. Toplam kalite kontrolünün uygulanabilmesi için her çalışan yaptığı işin kalitesinden sorumludur. Hammadde veya ekipman satın alırken kalite sorunlarıyla karşılaşmamak için tedarikçi ile önceden bir anlaşmaya varın. Jidoka sistemi genellikle fabrikalarda üretim hattındaki hataları tahmin etmek için kullanılır.

Çekme Sistemi: Müşterilerin zaman ve miktar olarak istediği ürünleri üreten sisteme “çekme sistemi” denir. Bu sistemde süreç içerisinde gerçekleştirilen tüm işlemler müşteri ihtiyaçlarına göre gerçekleştirilerek stok oluşumunun önüne geçilmektedir. Envanter, tam zamanında üretim sistemlerinde bir atık olarak kabul edilir.Bu israfı ortadan kaldırmak için bir traksiyon sistemi kullanılmalıdır.

Çekme sistemi iki yardımcı araçtan faydalanır. Bunlar stokların hazır bekletileceği süpermarketler ve malzeme hareketlerinin yapılmasını sağlayan kanbanlardır.

SÜPERMARKET

Üretim dilinde süpermarket, alt süreçlerde kullanılmak üzere önceden belirlenmiş bir envanterin tutulduğu bir yerdir. Başka bir deyişle, belirli bir miktarda emtia, yarı mamul veya bitmiş ürünlerin belirli bir alanda rezerve edilmesidir.

Süpermarketler, müşteri süreç kullanımını ve gereksinimlerini anlamaya yardımcı olmak için genellikle tedarikçi süreçlerine yakındır.

1953 yılında Toyota fabrikası, ana fabrikasının işleme atölyesinde ilk süpermarketini açtı. Toyota yöneticileri bu fikri, müşterilerin aralarından seçim yapabilecekleri raflardaki özel konumlarda art arda dizilmiş ürünleri gösteren Amerikan süpermarketlerinin fotoğraflarından aldı.

Üretimde üç tip süpermarketten söz edilebilir. Bunlar:

Malzeme Süpermarketi: Malzeme stokunun yer aldığı süpermarkettir.
Yarı mamul Süpermarketi: Bir sonraki süreçte işlem görecek olan yarı mamul stoklarının yer aldığı süpermarkettir.
Nihai Ürün Süpermarketi: Müşteriye sevk edilmeye hazır olan, bitmiş ürün stokunun bulunduğu süpermarkettir.

Üretim Prosesinin Esnekliği: Proses ürününün cinsine göre üretim hattında yapılan değişikliklere sistemin uyarlanabilirliği yüksek olmalıdır. Ayrıca çalışanların nitelikli personel olması, sürecin uyum kabiliyetini artıracaktır. Proses esnekliği ne kadar yüksek olursa, operasyon kontrolü o kadar güçlü olur, gereken emek o kadar az olur ve makine kullanım oranı o kadar yüksek olur.

Tam zamanında üretim sisteminde kullanılan bazı teknikler;

5S
Kaizen
Poka-Yoke
Jidoka
Smed
Toplam Üretken Bakım
Kanban’dır.

JIT STRATEJİSİ

JIT, üretim sisteminden atıkları tamamen ortadan kaldıran bir yönetim felsefesi olduğundan, herhangi bir üretim sistemi-ulaşım sistemi, idari sistem veya üretim sistemine uygulanabilir. Tedarikçiler ve müşterilerle ilişkiler. JIT’in ihtiyacı, hammadde, yarı mamul veya bitmiş ürün envanteri olsun, her türlü envanteri ortadan kaldırmak veya azaltmaktır. Ohno (1982), yedi tür atık belirledi ve bunlarla başa çıkmak için önerilen yöntemler;

Aşırı üretim: Kurulum süresini azaltın, yakın çalışın ve atölye görünürlüğünü iyileştirin;
Bekleme: İş akışını senkronize edin ve yükü esnek işçiler ve ekipman aracılığıyla dengeleyin;
Taşıma: Taşımayı ve el temasını en aza indiren bir düzen oluşturun;
İşleme: üretim kullanım değeri analizi; işleme tamamen veya kısmen gereksiz olabilir ve ortadan kaldırılabilir;
Depolama: Tüm üretim alanlarında (hammaddeler, WIP, bitmiş ürünler) envanter israfını azaltın;
Hareket: ekonomiyi, üretkenliği ve kaliteyi geliştirmek için spor yapın; kusurlu ürünler üretin: süreçteki kusurları ortadan kaldırmak için bir süreç oluşturun.

JIT’in üç ana hedefi vardır: herhangi bir envanter türünü ortadan kaldırmak veya azaltmak. Üretim sürecindeki süreç verimsizliklerini ortaya çıkarmak ve bu verimsizlikleri en son üretim teknolojisini kullanarak azaltmak/ortadan kaldırmaktır.

KAYNAKÇA

https://www.bilgiustam.com/tam-zamaninda-uretim-sistemi-just-in-time-production/

adelburgac/Tam Zamanında Üretim JIT Nedir?

https://www.cukurovapatent.com/just-in-time-jit-nedir.html

https://tr.wikipedia.org/wiki/Tam_Zaman%C4%B1nda

https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_guz/modern_uretim_sistemleri/6/index.html#konu-2

Instagram Hesabı‘mızı da takip edebilirsiniz!