TIR SEFER MALİYETİNİN HESAPLANMASI
Kara yolu ağlarımızın çok geniş olması ve son dönemlerde dünyada transit yolların artması, karayolu taşımacılığının en yaygın kullanılan taşımacılık türü olmasını sağlamaktadır. Oldukça esnek olması, tarifeli yüklemelerin kolaylıkla yapılabilmesi, yükleme ve boşaltma işlemlerinin sıklıkla yapılabilmesi ve kitle halinde taşımacılığa uygun olması bu taşımacılık türünün başlıca özelliklerindendir. Bununla beraber yol, akaryakıt ve bakım giderlerinin uluslararası taşımacılıkta transit geçilen ülkelere bağlı olarak artması kara yolu taşımacılığında yüksek maliyetlerin olmasına neden olmaktadır.
Bu maliyetler tümü Excel’de hazır tablolar halinde bir kere yapılır ve daha sonra örneğin ilgili ülkede mazot değişiklikleri veya geçiş ücretlerinde değişiklik olursa buna göre çok pratik bir şekilde sadece benzin fiyatı girilerek tüm maliyetler yeniden hesaplanmış olur.
Tır maliyetleri hesaplanırken dikkate alınacak hususlar aşağıdaki gibidir.
1) MOTORİN MASRAFI: Lojistik firmaların kullandıkları araçların yakıt harcamaları ortalama %35’ dir. Her 100 km’de araç 35 lt mazot sarfiyatına sahiptir. Ortalama denmesinde ki kasıt; Araç yüklü iken yaklaşık %37-38 arasında mazot tüketir, yükü boşalttıktan sonra boş geliyorsa bu durumda yakıt tüketimi %33 civarına iner. Eğer araç dönerken de dolu geliyorsa hesaplama %37-38 üzerinden yapılır. Ancak, araç dolu gitti, dönerken yük alacağı yere kadar boş geldi (yük farklı bir ülkeden yüklenebilmesi mümkün) ve daha sonra yüklü geldiyse, bu halde, dönerken boş geldiği mesafe %33’ten yükü aldığı yerden sonraki kısım %37- 38’den hesaplanır.
2) GEÇİŞ ÜCRETLERİ: Yol güzergahı boyunca geçilen ülkelerin otobanlarının ve köprülerinin kullanım ücretlendirmeleri.
3) DİĞER: Sınırlardan geçilirken ödenen küçük gayri resmi bedeller
4) ŞOFÖR HARCI: Kara yolu taşımacılığında özellikle de yurt dışı seferlerde iş sözleşmesine göre ücret tarifesi asgari ücrete veya asgari ücretin biraz üzerinde, sefer başına ilave olarak veya kilometre başına ücretlendirme yapılmaktadır. Böylelikle şoför harçlarının hesaplanması için ülkeye gidiş ve dönüş süreleri dikkate alınıp gerekli hesaplamalar yapılır. Şoförlerin harcırah dışında bir kazançları da ülkeye dönerken depolarında kalan yakıttır. Şoförlere yurt dışında harcayacakları mazot hesaplanarak yola çıkmadan önce kendilerine peşin olarak verilir. Şoför, Azerbaycan’da yükü boşaltır, dönerken Gürcistan’dan ucuz mazot alır (depoyu doldurur) ve Türkiye’ye döner, araçların deposu yaklaşık 550 lt mazot alır bu mazottan 350 lt’sini harcadıysa deposunda kalan 200 lt ucuz mazotu Türkiye’de satar. Bu satış kendi firmasına da olabilir yolda gelirken anlaştığı bir istasyona da olabilir.
5) TIR KARNESİ MASRAFI: TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir. Her sefer için tır karnesi düzenlenir. TIR karneleri, geçilecek ülkelerin sayısına göre; 4, 6, 14 ve 20 sayfa olarak düzenlenmiştir. Gidilecek ülkeye göre uygun TIR karnesi kullanılır ve masrafı hesaplamaya ilave edilir.
NAVLUN HESAPLAMALARI
Taşımacılık sektöründe taşınan yüke navlun, hizmet karşılığı ödenen tutara ise navlun bedeli denir. Navlun bedelleri yükün komple veya parsiyel olmasına bağlı olarak hesaplanır. Komple yük taşıyan aracın tek bir müşterinin tek bir yükü için kiralanmış olması anlamına gelirken, parsiyel yük ise tek bir taşıyıcının aynı aracının farklı müşterilerin farklı yükleri için kiralanması anlamına gelmektedir. Navlun bedeli alıcı veya satıcı arasında anlaşmaya bağlı olarak ödenir.
Lojistik maliyetler içerisinde en yüksek harcama giderini taşımacılık maliyetleri (navlun) giderleri oluşturmaktadır. Ürünlerin taşıma maliyetlerinin belirlenmesi, hava kara ve deniz taşımacılığında farklı hesaplanmaktadır. Bu hesaplamaların temelinde taşıma araçlarının yatırım maliyeti, genel yönetim maliyetleri, yıllık sefer sayısı, taşıma araçlarının kapasitesi, hedeflenen kar oranı, piyasa koşullarına, dikkate alınarak taşınacak olan yük birimi başına düşen payın belirlendiği tarifeler ve birim fiyatlar ile sabit ölçü parametreleri oluşturmaktadır.
Navlun hesaplanırken 3 farklı kriteri dikkate alınır:
- Lademetre hesabı (ldm)
- Hacim Hesabı (m3)
- Yükün kendi ağırlığı üzerinden hesaplama
Hesaplama neticesinde hangi ölçünün kg karşılığı büyükse o ölçü kullanılır.
1) LADEMETRE HESABI (LDM): Kara yolu ile gerçekleştirilen uluslararası taşımalarda navlun bedelinin standart bir taşıma ücret tarifesi bulunmamaktadır. Kara yolu navlun bedellerinde ihracat ve ithal edilen mal miktarına bağlı olarak dönemlik artma veya azalmalar yaşanabilmektedir. Lademetre karayolu taşımacılığında genellikle üst üste istiflenemeyen yüklerin kapladığı alana göre hacim kilogramını hesaplamak için kullanılan bir yöntemdir.
Belirlenen bazı kurallara göre yapılan bir hesaplamadır ve taşımacı firmanın istekleri göz önünde bulundurulur. Bu hesaplama yönteminde yükün yüklendiği araca göre değişiklik gösterir ve yükün treylerde kapladığı yeri temsil eder. Peki nasıl hesaplanır?
NOT: Yük, en*boy/yükseklik olarak hesaplanır.
Standart bir tırın yükleme için eni 2,45 m., boyu 13,6 m. yüksekliği 2,55-2,70 m. olarak kabul edilmektedir. Yükün boyutu ne olursa olsun nakliye aracının uzunluğunda kapladığı yer olarak, aracın içindeki her 1 metrelik alan 1 ldm.dir ve bunun karşılığı da 1.750 kg.dır.
Genellikle bir tırın hacmi, taşıdığı ağırlıktan 3 kat fazladır. Bu nedenle parsiyel taşımalarda, kara yolu taşımacılık ücretleri 1 ton = 3 m3 (1m3 = 333 kg) esasına göre hesaplanır. Bu ölçülerin içine yüklenecek malzemenin ölçüleri hesaplanarak kapladığı alan veya ağırlığı bulunur.
ÖRNEK
Yükün navlun baremi İtalya için 0.20 €/kg olsun.
Yükün ölçüleri;
Boy: 1 m.
En: 1.2 m
Yükseklik: 2.4 m
Yüke hazır 4 palet var ve beherinin ağırlığı 750 kg. olsun.
Eni 1,2 m. olan yüklerden yan yana iki tane koyabilirsiniz, boy 1 olduğu için 1 ldm yer kaplamış olur, palet sayısı 4 olduğu için 2 ldm yer kaplamış olur.
Ldm: 1.2*1/2.40 = 0.50 ldm * 4 palet = 2 ldm* 1.750 kg 3.500 kg * 0.20 birim taşıma
Fiyatı: 700 € olur.
Yükün kendi ağırlığı, ldm sonucu çıkan kg.dan düşük olduğu için yükün ağırlığı dikkate alınmaz ve ldm den hesaplanır. Yükün ağırlığı 4.000 kg olsaydı, bu taktirde yükün kendi ağırlığı dikkate alınacak ve navlun bedeli 800 € olacaktı.
Aynı yükün yüksekliği 1.2 m olsaydı ve bu yükler birbiri üstüne atılabilir yükler ise bu takdirde 2 adet 1.2 m yüksekliğindeki paletler üst üste atılacağından 4 palet 1 ldm alan kaplayacaktı. Bu durumda; 1 ldm = 1.750 kg * 0.20 = 300 €
Ancak, her zaman formülden giderek ldm hesabı yapamazsınız.
ldm hesabı standart Euro palet yükler için geçerlidir. Bu ölçüler;
Boy: 1 m
En: 1.2 m
Yükseklik: 1.2 m
Eğer yük bu standart ölçülerin dışında ise nasıl hesaplanacaktır?
ÖRNEK
ÖLÇÜLER
Boy: 1 m,
En: 2 m,
Yükseklik: 2 m bu yük için formülü uygulayamayız,
Çünkü 1 m boyundaki yükü araca yerleştirdiniz, yükün eni 2 m, aracın eni 2.40 cm, yükün yanında 40 cm boşluk kaldı ve bu boşluğa standart bir Euro palet atamazsınız, bu nedenle yükün enini 2.40 cm olarak almak zorundasınız. Yükseklikte de aynı durum var araç yüksekliği 2.40, yükün yüksekliği 2 metre, bu durumda da yine üzerine bir yük koyamazsınız ve bu nedenle yüksekliği de 2.40 olarak kabul etmeniz gerekir. Bu durumda 1 metre boyundaki bu yük eni ve yüksekliğini de 2.40 kabul ettiğinizde araçta 1 ldm yer kaplamış olur ve bunun da karşılığı 1.750 kg’dır.
2) HACME GÖRE HESAPLAMA
Yükün m3’ün hesaplanması ile yapılır.
1 m3 : 333.33 kg’dır.
ÖRNEK
Yine yukarıdaki ölçüleri alalım.
Yükün 3 kenarının çarpımı alındığında;
m3 : 1.2*1*2.4 :2.88 m3 her bir palet için;
4 palet*2.88 m3 = 11.52 m3*333.33 kg = 3.839 kg*0.20 = 767 €
3) YÜKÜN KENDİ AĞIRLIĞI ÜZERİNDEN HESAPLAMA
Ldm ve hacim hesaplamasına göre çıkan kg, yükün kendi ağırlığından az ise bu durumda, yükün ağırlığı üzerinden hesap yapılır, ldm veya hacim ölçüsü dikkate alınmaz.
KARGO MALİYETİ HESAPLAMA
KARGO DESİ HESAPLAMA
(En x Yükseklik x Genişlik) / 3000 Türkiye
(En x Yükseklik x Genişlik) / 5000 Diğer Ülkeler
ÖRNEK
(10 x 10 x 10) / 3000 = 0,33 desi
KAYNAKÇA
- https://msk-global.com.tr/ladametre-nedir/
- https://www.yuzde-hesaplama.com/lademetre-hesaplama
- http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/41524.pdf
- https://globelink-unimar.com/navlun-nedir-ve-nasil-hesaplanir/
- https://www.navlun.com.tr/tr/blog/ladametre-hesabi-nasil-yapilir/144
Instagram Hesabı‘mızı da takip edebilirsiniz!
No responses yet